Sự thật, câu ca dao nầy không phải tự nhiên mà có, cũng không phải
người ta thêu dệt ra để nghe chơi, mà nó đã xuất phát từ một huyền thoại để
làm sống mãi cái di tích lịch sử nầy.
Cạnh Đền ở đâu ? Đó là một địa danh thuộc vùng U Minh với rừng
tràm bao bọc, màu nước đỏ ngầu, ứ đọng quanh năm, thuộc xã Ninh thạnh
Lợi quận Phước Long (Bạc Liêu).
Ngược dòng lịch sử để tìm hiểu nguồn gốc của Cạnh Đền thì chúng
ta được biết, vùng đất nầy trước thế kỷ 17 thuộc về người Thủy chân Lạp.
Cho nên mãi tới ngày nay vẫn có một số người Thủy chân Lạp sống trong
vùng nầy với tập quán, cổ tục riêng của họ, và họ sanh sống bằng nghề làm
ruộng, giăng câu, bứt khoai, đốn củi v.v…
Ngay sau cuộc Nam tiến của người Việt Nam dừng lại ở thị trấn Hà
Tiên thì người Việt từ miền Tiền Giang đã vượt qua sông Hậu đến khai
hoang trong vùng U Minh nầy.
Vì là vùng rừng rú, nước đọng quanh năm nên muỗi mồng, đĩa vắt
sanh sôi nẩy nổi rất nhiều, hằng hà sa số, đến đỗi người dân quê phải biết
sợ. Còn người phương xa mà tới đây thấy muỗi Bạc Liêu, thảy đều ngán
ngược. Thiên hạ đã dùng ca dao để diễn tả « muỗi kêu như sáo thổi, đĩa
lềnh như bánh canh » thì ta đủ hiểu muỗi và đĩa ở ở Cạnh Đền nhiều đến
thế nào.
Tại đây, ngoài nghề khai hoang, làm ruộng, người nông dân còn
sống với nghề bắt cá, giăng câu, vô rừng đốn củi làm tan, bứt dây choại
dùng làm sản phẩm để mua bán, trao đổi với nhân dân vùng phụ cận.
Ai có ở Bạc Liêu đều biết rõ Cạnh Đền, ai ở Hậu Giang cũng đều
nghe nói tới Cạnh Đền. Cạnh Đền đã thành một địa danh nổi tiếng của tỉnh
Bạc Liêu.
