từ trong cũng như từ ngoài. Nhưng ông sáng suốt nhận rằng “giống Địa
Trung Hải” mặc dầu sinh lực kém giống Nordique (phương Bắc) và giống
Alpin, lại hơn về phương diện trí tuệ và nghệ thuật, nhờ giống đó nên mới
có thời cổ đại ở Hi Lạp và La Mã, tuy một phần lớn cũng do họ hợp chủng
với giống phương Bắc.
Ai cũng nhận thấy được một số nhược điểm của thuyết chủng tộc. Một
học giả Trung Hoa sẽ nhắc nhở chúng ta rằng dân tộc ông đã tạo được nền
văn minh lâu bền nhất trong lịch sử – các nhà chính trị, nhà phát minh,
nghệ sĩ, thi sĩ, khoa học gia, triết gia, thánh hiền, từ 2000 năm trước Tây
lịch tới nay. Một học giả Mễ Tây Cơ sẽ chỉ cho ta những công trình kiến
trúc uy nghi của người Maya, người Aztèque và người Inca ở Mĩ châu từ
thời Christophe Colomb chưa đặt chân lên xứ họ. Một học giả Ấn Độ tuy
nhận rằng giống người Aryen đã xâm nhập Bắc Ấn khoảng mười sáu thế kỉ
trước Tây lịch, nhưng sẽ nhắc chúng ta rằng dân tộc Dravidien da đen ở
Nam Ấn đã sản xuất được nhiều đại kiến trúc sư và nhiều thi hào, những
đền ở Madras, Madoura và Trichinopoli là những kiến trúc đẹp nhất thế
giới. Tháp điện Angkor Vat của người Khmer lại còn làm cho ta kinh dị
hơn nữa. Lịch sử không biết tới màu da, và một nền văn minh có thể phát
triển ở bất cứ nơi nào miễn là có đủ hoàn cảnh thuận lợi.
Dù chỉ giới hạn thuyết chủng tộc về các giống người da trắng thôi thì vẫn
còn nhiều điểm khó giải thích: Giống Sémite sẽ nhắc chúng ta những nền
văn minh của Babylone, Assyrie, Syrie, Palestine, Phénicie, Carthage và
Hồi giáo. Người Do Thái đã tặng châu Âu Thánh kinh và Ki Tô giáo, tặng
Mahomet một phần quan trọng của kinh Coran
. Còn người Hồi giáo thì
có thể kê một loạt vua chúa, nghệ sĩ, thi sĩ, nhà bác học, triết gia đã chinh
phục và tô điểm một phần thế giới da trắng từ Bagdad tới Cordoue, trong
khi Tây Âu (vào khoảng từ 565 tới 1095) còn đang mò mẫm giữa thời đại
Tối tăm.
Văn minh cổ Ai Cập, Hi Lạp và La Mã hiển nhiên là sản phẩm của hoàn
cảnh địa lí thuận lợi và của sự phát triển kinh tế, chính trị, hơn là của thể
chất một chủng tộc, và trong các nền văn minh đó, người ta thấy nhiều
