Nội.) Quá khứ không được dứt bỏ và hiện tại rụt rè trong việc lơ đãng sử
dụng đồng thời văn pháp Hoa/Việt khiến có những biện minh sai lầm mà cứ
tưởng là chân lí, nhất là khi viện dẫn đến tinh thần dân tộc, yêu nước để
khó có ai cãi lại. Thật là xưa, nhưng không ai thắc mắc nhiều về tên gọi
Quan Bích chỉ là theo văn pháp Việt. Lại cũng hình như không ai thắc mắc
về hai tên Bắc Hà, Nam Hà ngay trong nguyên bản chữ Hán. Bởi vậy cho
nên mới có tranh cãi về danh hiệu Việt Nam có phải là riêng biệt của
Nguyễn hay không. Tuy nhiên ngoài tính cách chính thức về tên quốc gia
của riêng triều Nguyễn, chữ Việt Nam dù có thấy trong bia đá, trong Dư địa
chí của Nguyễn Trãi (giả định rằng chữ còn giữ đúng với bản gốc thế kỉ
XV) thì đó cũng chỉ là lối viết hoặc sơ hở không quan tâm đến văn pháp
Hán, hoặc bởi nhìn chữ “việt” theo lối khác, chữ “việt” chỉ đất Quảng
Đông, Quảng Tây mà thôi!
Đổi khác một lề lối suy nghĩ, tìm ra một tổng hợp thay cho cả một
quan niệm sử học đã thành nếp, có quá khứ nhiều trăm năm, cộng thêm
những áp lực quyền bính mới, đâu phải là chuyện dễ dàng. Thì hãy làm
những thu xếp nhỏ, hãy cứ để sử dụng những từ ngữ, danh xưng đã thành
quen, trừ phi cần đến một sự chính xác mang tính bao quát cho ngành sử
học. Cho nên theo đà l’usage fait la loi, vẫn phải gọi tên Ngọa Triều cho
ông vua đầy tai tiếng này. Ví dụ cứ dùng tên các ông chúa Nguyễn lâu nay,
thay vì theo danh sách mới đưa ra gần đây. Hãy cứ gọi Nguyễn Ánh, Gia
Long hơn là Nguyễn Chủng! Cũng như gọi Trần Cảnh chứ không phải Trần
Bồ, Trịnh Cương, Trịnh Giang hơn là Trịnh Chù, Trịnh Khương… Nhưng
tránh chữ Kinh (trừ khi mượn của sử quan) chỉ người Việt lâu nay vì không
những mang tính hẹp hòi khu vực mà còn làm sai lệch lịch sử trong ý nghĩa
tiền định về một tộc người “thuần chủng” trên đất nước Việt Nam ngày nay.
Chỉ giữ chữ Việt cho tập đoàn đa số nói tiếng Việt trên toàn lãnh thổ, còn
(dân) Việt Nam để chỉ các công dân của nước Việt Nam bao gồm dân Việt
và các tộc người thiểu số khác. Vì dính dáng tới quá khứ lâu đời nên vẫn
dùng chữ Chàm, Chiêm, Chiêm Thành cho tộc người từng lập quốc trên bờ
