đoàn lớn hơn các nhóm đồng bằng, có những cung cách ứng xử mà các
nhóm khác phải chịu vướng víu, cho nên họ có nhiều lợi thế để tung hoành
hơn. Sinh hoạt tính dục buông thả được coi như bình thường, ảnh hưởng
đến cung cách xây dựng gia đình, không cho thấy có những ràng buộc đạo
lí như nhóm Lí đang hướng tới. Họ cũng tham gia vào dòng buôn bán biển
Đông nên có ý thức vượt khỏi sự khu biệt địa phương. Nhưng lại cũng như
các tập họp lật đổ quyền hành khác, ý tưởng chiếm đoạt chỉ nảy ra dần dần
theo sự suy yếu của tập thể đang nắm quyền đến nhờ cậy họ. Mối liên hệ
hôn nhân đã xây dựng quyền bính trên đất Đại Việt của Lí thì cũng là yếu
tố khởi đầu cho Trần chen vào trong vòng thân tộc Lí để chiếm quyền.
Người hoạt động nhất, Trần Tự Khánh, với vị thế cô em thứ hai làm vợ
Vương tử Sảm – Huệ Tông sau này, đã tìm đủ cách giành giật nhóm chính
thống – Thái hậu, vua, hoàng hậu – từ tay các nhóm bảo trợ khác để thao
túng chính quyền. Ông mất sớm, chuyển âm mưu cướp đoạt họ Lí về tay
người em họ: Trần Thủ Độ. Vua Lí không con trai, truyền ngôi cho con gái
để Trần Thủ Độ làm một cuộc đảo chính nhỏ trong cung cấm, ép Chiêu
Hoàng lấy cậu bé Trần Cảnh, chuyển ngôi cho họ Trần (1226), lấy sức
mạnh tộc đoàn đánh dẹp Nguyễn Nộn, đem cả một vùng biển thênh thang
góp vào Thăng Long, tạo thêm sức mạnh cho Đại Việt của triều đại mới.
Biến cố dồn dập ở vùng hạ lưu châu thổ dẫn đến sự chiến thắng của
các tộc đoàn trên vùng này khiến cho ta thấy ảnh hưởng yếu ớt của các tộc
đoàn vùng trung, thượng du vốn qua các liên hệ hôn nhân, cũng muốn chen
vào trong sự tranh chấp quyền bính Lí. Họ chỉ có thể lấy công chúa Lí rồi
yên tâm tiếp tục sống làm chủ khu vực của mình, như họ Thân, họ Hà, họ
Lê – đã thổ tù hoá. Có về kinh đô làm phò mã, họ cũng chỉ thuộc về phe
thất bại trong tranh chấp vì cô thế, may lắm thì bị đuổi về quê cũ, khỏi mất
mạng như trường hợp Lương Nguyên Bưu (1150). Khía cạnh biển, khía
cạnh thương mại khuất lấp trong các dòng sử chính thống có vẻ phải được
điều chỉnh từ các sự kiện này.
