của Vạn Xuân (Long Biên cũ) nên được Nam Việt đế coi trọng, trở thành
truyền thuyết được Lí Bí giao trách nhiệm “lấy lại cơ nghiệp” cho mình, do
đó có tên Quang Phục, mang họ Triệu của xứ Nam Việt xưa – rồi với thời
gian sẽ trở thành nhân vật lịch sử thực thụ trong chính sử nhà nước cuối thế
kỉ XV.
Tuy nhiên uy thế của nhiên thần địa phương lại gặp sự cạnh tranh
của một tôn giáo mang tính toàn cầu, tuy có ý thức địa phương hoá nhưng
vẫn không chịu bỏ phần lãnh đạo trên trước. Thời Sĩ Nhiếp thấy có (sư)
người Hồ đốt hương theo xe quan thái thú. Sử Phật Giáo Việt Nam cho biết
Luy Lâu (được ngày nay cho là thuộc Thuận Thành, Hà Bắc), từ thế kỉ III
đã là một trung tâm Phật Giáo quan trọng ngang với Lạc Dương của Hán.
Hai dòng Thiền trong đó dòng Nam Phương, cái tên chỉ rõ hướng xuất phát
– đến trước, sau mới là dòng Quan Bích của Trung Hoa. Dòng Nam
Phương với sư Ấn làm thụ thai Man Nương trong truyện truyền kì ở Lĩnh
Nam chích quái
, chứng tỏ ngành Phật Giáo Mật tông đã cố gắng hoà nhập
với tục thờ sinh thực khí ở địa phương, nhưng sự kiện tính nữ ở đấy trở
thành Phật Bà / Phật Mẫu lại là dấu vết ương ngạnh chống trả của địa
phương.
Thời gian vị sư Ấn Vinitaruci / Tì Ni Đa Lưu Chi (chết 594) đến
làng Dâu (580) là đồng thời với câu chuyện xung đột tranh chiếm quyền
hành của ông thần biển Triệu Quang Phục và Lí Phật Tử. Ông đệ tử nhà
Phật được cho thắng, tức là chứng tỏ có sự rời bỏ một phần mối tin tưởng
vào thần quyền của nhà cầm quyền mới, điều đó chắc cũng làm yếu đi lực
lượng của những người nổi dậy. Lí Bí không chống nổi với quân Trần Bá
Tiên, bị giết (546), người anh là Lí Thiên Bảo cũng bỏ chạy ra ngoài cõi, cơ
nghiệp được coi như truyền lại cho anh em, và bộ tướng Lí Phật Tử, như đã
nói, đã hướng mạnh vào sự phát triển Phật Giáo từ Ấn qua, và có lẽ tồn tại
được nhờ sự rối loạn ở triều đình Lương, khi tướng Trần Bá Tiên phải rút
về dự phần tranh chiếm quyền hành mà bỏ lơ phương nam. Nguồn thông
tin ít ỏi của sử Trung Quốc về phía này cũng chứng tỏ trong một thời gian,
phần cựu thuộc địa không có sự can thiệp từ phương Bắc để cho Phật Giáo
