lâu hơn những ngọn đèn khác, sông Seine hút về mình những tia sáng ấy,
giữ lấy chúng và để chúng đùa giỡn trên sóng nước. Từ trên cao, hẳn dòng
chảy của sông nom trắng xóa như một dòng sông sữa. Sông chỉ lối cho máy
bay địch, một số người nghĩ vậy. Những người khác thì khẳng định rằng
không thể như thế được. Trên thực tế, người ta không biết gì cả. “Tôi nằm
lại trong giường thôi,” những giọng ngái ngủ thầm thì, “tôi không sợ đâu.
Nhưng chỉ cần một lần là quá đủ rồi,” những người thận trọng đáp.
Qua những tấm kính lớn bao quanh các cầu thang dành cho người giúp
việc ở những tòa nhà mới, có thể thấy một, hai, ba đốm lửa nhỏ đang đi
xuống: những người sống trên tầng sáu đang chạy khỏi độ cao ấy; họ giơ
những chiếc đèn pin đã bật ra phía trước bất chấp lệnh cấm. “Nhưng em lại
muốn khỏi phải ngã vỡ mặt ở cầu thang thì hơn, anh xuống chứ, Émile?”
Người ta bất giác hạ giọng như thể khắp không gian nhan nhản tai mắt
địch. Tiếng sập những cánh cửa ra vào nối nhau vang lên. Ở những khu phố
bình dân, luôn luôn có đông người tụ tập tại các ga tàu điện ngầm, tại
những hầm trú ẩn ám mùi dơ bẩn, trong khi đó giới nhà giàu chỉ trú ở chỗ
người gác cổng, căng tai nghe ngóng những tiếng nổ vang trời báo hiệu
bom rơi, họ chăm chú, người họ thẳng đuỗn như những con thú lo sợ trong
rừng khi đêm săn bắn đang gần tới; người nghèo không sợ hãi hơn kẻ giàu,
họ chẳng thiết tha với cuộc sống hơn nhưng họ hay a dua hơn, họ cần lẫn
nhau, cần dựa vào nhau, cùng rên rỉ hoặc cùng cười. Trời sắp sáng; một thứ
ánh sáng màu xanh-tím và bạch kim rọi xuống các vỉa hè, trên các bờ ke,
trên các tháp của nhà thờ Đức Bà. Những bịch cát bao quanh đến lưng
chừng các tòa nhà trọng yếu, vây kín các vũ nữ của Carpeaux
trên mặt
tiền của Nhà hát Nhạc kịch, bóp nghẹt tiếng hát La Marseillaise ra rả ở
Khải Hoàn Môn.
Từ khá xa, tiếng đại bác vang dậy, nghe càng lúc càng gần và những tấm
cửa kính rung lên đáp trả. Những đứa trẻ phải chào đời trong những căn
phòng nóng nực, cửa sổ bị bít kín hết thảy để không một tia sáng nào có thể
lọt ra ngoài, và tiếng khóc của chúng khiến cho những người đàn bà quên
đi tiếng còi báo động và chiến tranh. Bên tai những người đang hấp hối,
tiếng đại bác dường như rất yếu ớt và chẳng có nghĩa lý gì. Giống như một
