“Bản Sonata Kreutzer” cũng được viết trong thời kỳ này, (bắt đầu năm
1887, hoàn thành năm 1889). Nó bị kiểm duyệt cấm xuất bản năm 1890,
song lệnh cấm sau đó được đích thân Nga hoàng Alexandr III hủy bỏ.
Trước khi được chính thức xuất bản ở Nga năm 1891, nó đã được lưu hành
hàng ngàn bản dưới dạng in thạch bản và được dịch ra một số tiếng nước
ngoài. Tác phẩm gây xôn xao dư luận vì đã đưa ra những vấn đề mà trước
đó chưa bao giờ được nói đến một cách công khai. Một người bạn của
Tolstoy - Nikolai Strakhov, triết gia đồng thời cũng là nhà phê bình văn học
- đã viết cho nhà văn về tác phẩm này: “Anh chưa bao giờ viết cái gì ghê
gớm và ảm đạm hơn tác phẩm nàyTolstoy, nhưng đã khen ngợi nghệ thuật
của tác phẩm và cho rằng nó đã “khơi dậy suy nghĩ “ nơi người đọc. Ivan
Bunin sau khi đọc tác phẩm cũng đã viết thư cho Tolstoy ca ngợi và xin
phép được đến gặp văn hào.
Có thể nói “Bản Sonata Kreutzer” đã cho thấy một Tolstoy dữ dội khác
với Tolstoy trong “Chiến tranh và hòa bình”, “Anna Karenina” và nhiều tác
phẩm khác. Tuy nhiên, chủ đề kiếm tìm lý tưởng đạo đức trong sự giao hòa
với đời sống tự nhiên của nhân dân lao động, với thiên nhiên vốn xuyên
suốt sự nghiệp sáng tác của nhà văn, cũng như nghệ thuật thiên tài của nhà
văn trong mô tả tâm lý con người - “phép biện chứng tâm hồn” - vẫn được
thể hiện rõ nét trong tác phẩm này.
Người dịch
