BẢO ĐẠI, HAY LÀ NHỮNG NGÀY CUỐI CÙNG CỦA VƯƠNG QUỐC AN NAM - Trang 150

năm khổ sai trong nhà ngục Kontum, trên đường ra Bắc nhận nhiệm vụ, đã được
Hồ Chí Minh giao nhiệm vụ kiểm kê tài sản trong hoàng cung mà Phạm Khắc
Hòe đã chuẩn bị bước đầu.
Công việc của ông tiến hành không mấy khó khăn. Hoàng gia không tham gia
vào việc xác định xem từng đồ vật cái nào thuộc về họ. Người đại diện của
chính phủ cách mạng cũng có thái độ rộng rãi. Máy bay, ôtô được coi là quà
biếu của Pháp, vậy thì để lại cho cựu hoàng sử dụng. Nhưng cựu hoàng nhất
định nhường lại cho cách mạng, nhất là hai chiếc máy bay để huấn luyện phi
công(13). Sau cuộc trao đổi hữu nghị ấy, một bảng liệt kê dài được trình lên Bộ
trưởng. Mẹ con bà Nam Phương không mang theo những gì thuộc tài sản nhà
nước, tuy nhiên, cũng đến khoảng bốn chục hòm đồ đạc Việc thu dọn để ra ở
bên ngoài hoàng thành tiến hành rất khẩn trương, chỉ nửa ngày là xong. Một
đoàn người dài như trong một cuộc rút lui hay một cuộc di cư lũ lượt ra khỏi
cửa thành. Một số mang theo đồ đạc nặng quá không đủ sức đem hết phải bỏ lại
trên cầu Trường Tiền, cây cầu sắt đồ sộ và duyên dáng bắc qua sông Hương gần
trước cổng thành.
Cho đến chiều ngày 31 tháng 8 bà hoàng thái hậu Từ Cung cùng mẹ con bà
Nam Phương và gia nhân đã dọn hết đồ đạc tài sản riêng về An Cựu ở trong
cung An Định trước đây là nơi nghỉ hè của hoàng gia. Trong lúc Bảo Đại còn
đang hoàn thành việc bàn giao thì ông Tôn Quang Phiệt, chủ tịch Uỷ ban Nhân
dân tỉnh Thừa Thiên-Huế chuyển đến cho cựu hoàng một bức điện khẩn: "Chính
phủ lâm thời mời công dân Vĩnh Thuỵ ra Hà Nội làm cốvấn tối cao cho chính
phủ. Nếu nhận lời, sẽ có những chỉ dẫn cần thiết đế ông cố vấn có thể ra Hà Nội
sớm nhất. Ký tên: Hồ Chí Minh". Ông cựu hoàng đọc đi đọc lại bức điện, mặt
tái đi, nghĩ đây có phải là một cuộc đi đày trá hình chăng. Một lần nữa Vĩnh
Thuỵ lại nhún vai, đưa bàn tay trái lên ngang cổ, lẩm bẩm nói một câu tiếng
Pháp: "Đã đến cổ rồi có lên thêm một chút nữa cũng chẳng can chi"(14). Nhưng
ông trấn tĩnh được ngay, lập tức nghĩ đến việc cử ai đi tháp tùng. Ông Hòe hay
Hoàng thân Vĩnh Cẩn? Ông cựu Tổng lý Ngự tiền văn phòng hối thúc cựu
hoàng nên nhận lời và khuyên "Về người đi theo, nên hỏi ý kiến Hà Nội".
Vậy là ông sẽ ra sống và làm việc tại Hà Nội, thủ đô mới của chế độ Cộng hoà.
Một thành phố ông hình như cả đời làm vua chỉ đến một lần từ khi ở Paris về,
vào thời mà người Pháp cho ông đi thăm đất nước trước khi nắm quyền bính.