BẢO ĐẠI, HAY LÀ NHỮNG NGÀY CUỐI CÙNG CỦA VƯƠNG QUỐC AN NAM - Trang 162

yên một chỗ, không cho ra ngoài thân mật với dân cho nên trong hai mươi năm
trời làm vua, tôi ra Bắc có một lần và một lần vào Nam Kỳ, còn xung quanh tôi,
họ đặt toàn những người mật thám. Tôi rất buồn hiểu rằng không thể làm việc
chi có ích cho đất nước. Họ muốn làm gì thì họ làm phiếu tâu lên lúc tôi được
đọc thì Khâm sứ Pháp đã ký rồi thành ra tôi không thi thố được sáng kiến gì cả.
Mục đích của người Tây là ai định tâm giúp ích cho nước thì họ tìm cách làm xa
tôi ra, nếu không xa được thì họ phá. Cũng vì có nhiều chuyện buồn như vậy
nên tôi chỉ muốn vô núi vô non cho quên hết mọi điều. Vì tôi hay đi chơi nên có
lần người Pháp hỏi tôi: "Sao Ngài không làm việc gì mà cứ đi chơi hoài như
vậy?". Tôi trả lời: "Các anh phải bỏ chức khâm sứ toàn quyền ở đây tôi mới
làm việc được".
Tôi lên đường ra Bắc có ghé mấy tỉnh ở phía bắc Trung Bộ và ghé Ninh Bình và
Phủ Lý. Tới đâu tôi cũng thấy nhân dân cả quyết hăng hái đề đi đến độc lập
hoàn toàn, tôi rất vui lòng.
Đến Hà Nội, tôi được mời qua dinh Bắc Bộ hội đồng gặp anh em trong chính
phủ một cách vui vẻ thân mật. Lần trước tôi ra Hà Nội, tôi không thấy rõ ràng
một cầi gì. Lần này đi lại tự do, tôi có thể biết rõ được nhiều điều hơn trước.
Ban đầu khi tham dự cuộc lễ, tôi có ý lo lo. Nhưng sau khì thấy đại biểu chính
phủ đối đãi đặc biệt nên không lo ngại gì nữa và tôi cũng vui mừng thấy việc hy
sinh (ngôi báu) của tôi cũng là một việc có ích cho đất nước.
Sau khi trao quyền, tôi cũng muốn ra khỏi hoàng thành ngay cốt để tránh mọi
sự nghi ngờ, vì tôi sợ rằng còn ngồi ở đấy, thì sẽ có người lợi dụng tôi. Tôi ra
đây mục đích giúp chính phủ thưc hiện nền độc lập hoàn toàn.
Việc gì tôi cũng hết lòng giúp đỡ. Tôi còn lưu tại đây. Ngày về chưa nhất định.
Trước khi đi, tôi dặn mấy ông trong nội các cũ thì ông nào cũng đồng ý. Trong
lúc này phải đoàn kết triệt để thì mới sông, nếu chia rẽ thì chết... Lúc trước mọi
việc (quan hệ) với người Nhật rất khó, lại phải tổ chức rất nhiều việc. Tuy vậy
nội các cũ cũng cố làm mong cho mỗi ngày một khá nhưng sau này không thấy
được kết quả gì nên đã mấy lần xin từ chức. Họ là những người hết lòng ra làm
việc và biết làm chử không phải là bất lực.
Khi bên ngoài hoàng thành có cuộc khởi nghĩa,... mấy công sở đã bị Việt Minh
chiếm cả rồi. Người Nhật phái người đến hỏi tôi nếu muốn đánh quân cách
mệnh thì chính phủ (Nam triều) phải làm đơn yêu cầu quân Nhật giúp, quân