BẢO ĐẠI, HAY LÀ NHỮNG NGÀY CUỐI CÙNG CỦA VƯƠNG QUỐC AN NAM - Trang 280

Bảo Đại về nước được năm năm. Thời gian đủ để cho phép tổng kết những việc
đã làm được, xấu tốt đến đâu. Mặc dù những đam mê săn bắn, những món lợi
nhuận khổng lồ nhận được từ Đại Thế giới, những việc đã làm trong năm năm
cầm quyền cũng không phải hoàn toàn tiêu cực như ghi nhận của đa số các sử
gia.
Cuối năm 1953, Lucien Bodard nhà báo kiêm nhà viết sử viết:
"Bảo Đại đã thiết lập được một chế độ của riêng ông, đã tổ chức ra một hội nghị
đại biểu nhân dân toàn quốc, vừa giữ được vẻ ngoài của một nền dân chủ mà
không gây nguy hiểm cho mình. Khôi phục hoàn toàn đế chế Annam cũ với tư
cách một nước tự do, có chủ quyền giở đây là mục đích trước mắt của ông.
Nhưng ông đã hành động đơn độc, mới thưc hiện được ở đỉnh chóp của quyền
lực và cũng chỉ với một số nhân vật ông không tin những người bình thường.
Chế độ của ông trụ được là nhờ những công cụ kinh điển: quân đội, cảnh sát,
viên chức, nhưng ông không có "đà". Tuy nhiên nếu người ta chấp nhận những
tiêu chí của chính ông ta thì phải nói Bảo Đại đã làm được nhiều việc tốt".
Ngày 9 tháng 4 năm 1954, một bữa tiệc được tổ chức để tiễn Quốc trưởng trở lại
Paris. Từ Đà Lạt, ông dừng chân một ngày ở Sài Gòn. Trời đẹp. Một làn gió nhẹ
lướt qua đường băng Tân Sơn Nhất. Ban sáng trời vừa mới mưa trên diện rộng
khắp lưu vực sông Cửu Long.
Phía dưới khoang cửa máy bay có Hoàng thân tân thủ tướng Bửu Lộc, đại tướng
Henri Navarre, vài tuần tới sẽ chỉ huy trận Điện Biên Phủ đối mặt với tướng
Giáp, đông đủ ngoại giao đoàn và đứng hàng đầu là đại sứ Mỹ Donald Heath.
Bảo Đại vẫn trẻ trung, dáng lực sĩ, vượt lên các quan khách, đi qua đường băng
để chào quốc kỳ rồi đi duyệt đội quân danh dự, như lâu nay đã thành lệ từ khi
ông trở về nước năm 1949. Chỉ là một nghi thức không giống lễ thức trong triều
đình Huế, đã lùi xa về quá khứ. Cũng không phải như nghi thức ở Hà Nội, năm
1945, khi ông còn là cố vấn tối cao cho chính phủ Hồ Chí Minh. Một thói quen
vương giả mới mà điện ảnh đã muốn lưu danh muôn thuở trong hàng chục cuốn
phim thời sự trong đó người ta thấy ông đứng sững, dáng vẻ hơi nặng nề, gần
như thô kệch. Trang phục lúc nào cũng chỉnh tề không chê vào đâu được, với
cặp kính đen không rời từ chuyến du ngoạn Poole, cặp kính đen khiến ông
không gây được mấy cảm tình của dân chúng ở Pháp, Mỹ hay cả ở Việt Nam.
Buổi tối, buổi chiêu đãi bắt đầu. Việc đi lại tại trung tâm Sài Gòn bị cấm. Các xe