BẢO ĐẠI, HAY LÀ NHỮNG NGÀY CUỐI CÙNG CỦA VƯƠNG QUỐC AN NAM - Trang 95

nên đi Paris. Vụ tai nạn này làm nảy sinh một số tin đồn. Một số cận thần cho
rằng vì Nhà vua lao theo một trận thi đấu thể thao khác hơn là đi săn nên vua bị
trẹo chân, thực ra do một anh chồng ghen tuông nào đó đã làm ông bị thương.
Tin đồn bao giờ cũng dai dẳng. Đến bây giờ ở Buôn Ma Thuột người ta còn lan
truyền tin đồn đó.
Dù thế nào đi nữa, bên ngoài câu chuyện thể thao hay phiêu lưu tình ái Bảo Đại
đi chuyến này là chuyến thứ tư sang Pháp và ông tính trong chuyến đi này ông
sẽ tranh thủ được một vài sửa khoản nào đó đối với thể chế không phải là độc
lập thì cũng là mở rộng tự trị hoặc nếu không thì đơn giản chỉ là tôn trọng các
điều khoản đã ký trong hiệp ước năm 1884.
Trở lại hiệp ước 1884, ông muốn không còn cần đến ba chữ ký của quan chức
Pháp mới được ban thưởng huy chương giáo dục cho các thầy giáo An Nam hay
muốn thay lốp mới cho xe ôtô cũng phải có chữ ký của viên thượng sĩ(2).
Vậy Bảo Đại muốn gặp Georges Mandel, Bộ trưởng Thuộc địa để trình bày
thẳng với ông ta không qua trung gian là chính quyền bảo hộ, giải thích cho
chính phủ Pháp chứ không phải cho những đại diện chính phủ, biết rằng bản
thân Nhà vua và bề tôi của ông đã mệt mỏi về sự vô trách nhiệm của các nhà
đương cục bảo hộ, rằng ông sẽ đòi một cách rất lễ độ, rất khôn ngoan để Pháp
trả lại cho triều đình thêm một chút quyền hành. Ngoài ra cũng vì cái đó mà vua
cha Khải Định trước đây đã gửi ông sang Pháp du học bất chấp tục lệ truyền
thống mà các triều vua trước đã theo đuổi một thế kỷ nay. Vậy là ông phải bênh
vực cho những yêu sách của ông đưa ra. Một vài cố vấn của ông có tinh thần
độc lập nhất, chắc hẳn những người đáng tự hào nhất, đã phải chuẩn bị một bài
phát biểu ông sẽ phải đọc ở Paris.
Ông Bộ trưởng Thuộc địa phải biết rằng Nhà vua, chính phủ, binh sĩ và các
quan lại hết thảy đều vô dụng. Họ chỉ thay mặt cho một nhà nước trong truyện
thần thoại. Một tàn tích của truyền thống tách rời thực tế Nghi thức, quy tắc
nặng nề, và không thể xâm phạm của triều đình chỉ là những vở tiểu nhạc kịch.
Nhưng nước Pháp đang sử dụng bộ máy triều đình và chính phủ Nam triều để
che đậy bộ máy cai trị trực tiếp của Pháp ở Việt Nam. Vua chỉ là ông thầy dạy
vũ balê, và vai trò duy nhất của ông ta là duy trì những quyền hạn liên quan đến
lễ nghi, quyền đặc xá, phong sắc cho thành hoàng, ban phẩm hàm và truy
tặng(3).