BÃO TÁP CUNG ĐÌNH - Trang 234

tộc. Mai đây họ sẽ là những người nắm giữ các trọng trách quốc gia mà lũ
ngươi dám coi thường, thét mắng như một đám ăn mày. Không nể, vì có
giới sĩ phu cả nước về đây, ta phải cho treo cổ ngươi, để làm gương cho
những đứa càn dỡ dám coi thường kẻ sĩ. Nói rồi Thái tôn đi vào toà Ngự
Diên. Sĩ tử dẹp lối cho nhà vua đi, và mọi người đồng thanh hô: “Hoàng
thượng thiên tuế! … Thiên tuế… !”
Thái tôn vừa ngồi vào chiếc ghế cao trên toà giảng, ngài đưa mắt nhìn khắp
một lượt từ trong nhà ra ngoài sân. Phần đông họ là những người trai tráng,
mặt mũi khôi ngô tuấn tú. Những gì suy nghĩ hoặc lo toan đều hiện hết trên
các khuôn mặt. Nhà vua có thể đọc tâm tư họ như đọc các trang tạp biên
thực lục(11). Nhìn kỹ, nhà vua thấy có những ông già râu tóc bạc phơ.
Loáng thoáng có cả mấy đứa trẻ chỉ trên mười tuổi. Thái tôn lấy làm lạ.
Ngài tự nghĩ: “Tài năng gì mà đám trẻ chưa ráo đầu máu đầu kia cũng dám
chen vào đây?”. Rồi ngài tự trả lời: “Hẳn là chúng phải vượt được các kỳ
thi hương, thi hội rồi quan trường mới cho vào đây chứ. Ôi, nếu quả bọn trẻ
kia thật sự có tài thì phúc cho nước nhà lắm lắm”. Nhà vua sung sướng tự
hỏi: - “Thời thịnh chăng”- “Thần đồng xuất hiện chăng?”.
Bắt đầu buổi thuyết giảng của mình, Thái tôn không đi hẳn vào một kinh
sách nào cả. Vì việc đó, sĩ tử đã nghiền ngẫm thấu đáo. Nhà vua chỉ hỏi
xem, có ai còn mắc vướng điều gì chưa hiểu trong năm kinh(12), bốn
sách(13), ngài sẽ giảng giải cho. Tức là nhà vua chỉ giải đáp kinh nghi(14)
mà thôi. Điều đó, đủ nói kiến thức của nhà vua đã đạt tới chỗ uẩn ảo lắm,
thâm viễn lắm.
Suốt một ngày dẫn dụ xong, nhà vua ôn tồn nói:
- Ta vui mừng vì sĩ tử cả nước đều cố công rèn rũa đạo học, ngõ hầu đem
tài trí ra phụng sự quốc gia, dân tộc. Để tỏ rõ sự khuyến khích của triều
đình đối với sĩ tử. Bắt đầu từ khoa này, nhà nước sẽ lấy tam khôi. Đích thân
ta chấm, chọn. Ngoài ra, cứ theo tài năng xếp thứ bậc cho đỗ vào hàng thái
học sinh(15). Thái tôn vừa nói tới đây thì thấy sĩ tử có vẻ nhớn nhác nhìn ra
ngoài. Nhà vua cũng đưa mắt, chợt thấy Quốc Tuấn và theo sau là công
chúa Thiên Thành đang bước vào nội thất. Nhà vua tự hỏi: “Quốc Tuấn đi
nghe bình văn đã đành. Lại em gái ta cũng yêu thích thi thư? Thật là một sự