BÃO TÁP CUNG ĐÌNH - Trang 46

Người hành đạo phải hội đủ các đức nhân, nghĩa, lễ, trí tín.
- Thưa tiên sinh, trong năm điều ấy có thể bỏ được điều nào không ạ? Trần
Thủ Độ hỏi, vì ông chợt nghĩ trong lúc nhiễu nhương như vậy, làm sao mà
giữ được đủ các thứ tín điều kia.
- Không. Không thể bỏ được điều nào, Hoàng tiên sinh nghiêm giọng trả
lời.
Trần Thủ Độ lại hỏi:
- Vậy chớ trong năm điều ấy, thì điều nào là quan yếu hơn cả.
- Năm điều đó hợp lại mới thành cái đức của người hành đạo. Cho nên điều
nào cũng quan yếu. Nhưng suy cho cùng, thì nhân là gốc của đạo, cũng là
gốc của việc chính trị. Người thức giả sửa mình cho đến bậc nhân, rồi mới
đem đạo của mình ra thi hành khắp thiên hạ. Có sửa được mình cho ngay
chính, thì người hiền tài mới theo mà giúp mình. Nhiều người hiền tài giúp
mình thì việc chính trị mới có cơ thành tựu. Ở đời, mọi hành động của con
người, không gì bằng việc chính trị. Vì chính trị quan hệ đến sự hay dở của
nhân quần, sự trị loạn của thiên hạ.
- Thưa tiên sinh, kẻ thô lậu quê mùa như tôi có làm chính trị được không?
Vì chính trị là phải có đức qui tụ được người hiền.
Hoàng tiên sinh cười khà khà. Giọng ông trở nên khoan hòa:
- Các việc quan ông đang làm, chẳng phải làm chính trị sao? Quan ông có
phong độ của một nhà chính trị lớn. Công nghiệp của quan ông có thể lưu
dấu cho đời sau. Nhưng đúng là quan ông còn phải sửa mình nhiều lắm,
nếu không, việc lớn sẽ hỏng từ những tiểu tiết.
- Thưa tiên sinh, từ khi tiên sinh nhận lời xuống núi, nghe chỉ dẫn của tiên
sinh, anh em họ Trần nhà chúng tôi điều hành công việc trong triều, đã làm
cho đường lối ngày một tỏ sáng thêm. Đi đến đâu dân chúng cũng theo về,
hào kiệt bốn phương lác đác đã tìm đến. Song có một điều tôi vẫn cứ băn
khoăn. Trong khi thế lực của họ Trần lớn, thì thế lực của Nguyễn Nộn,
Đoàn Thượng cũng lớn. Lại còn châu Đại Hoàng, các vùng Quảng Oai
cùng mấy động, sách người Man đánh dẹp mãi không xong. Tôi luôn luôn
lo sợ, tự răn mình không được làm điều gì xằng bậy. Nhưng đối với các bậc
hiền giả, các bậc thức giả, nho sĩ, tôi không biết cư xử thế nào cho phải