Cói kể:
- Hôm qua tập vác đạn thử, em vác được nặng nhất, chạy cứ băng
băng. Các chú ở Xí nghiệp bảo em có sức khỏe tốt, mai này sẽ xét cho vào
làm công nhân hàn. Nhưng mà đội mũ sắt buồn cười lắm. Cứ sụp xuống
đầu, nặng ơi là nặng! Mai bọn em sẽ tiếp tục tập phất cờ, tập nạp đạn, tập
lấy phần tử...
Minh Việt bảo:
- Ở chỗ anh có chuyện ghê lắm, hôm đào công sự lôi lên toàn xương
người.
Cói trợn tròn mắt:
- Thế á? Eo ơi, kinh nhỉ?
Đúng là khi đào công sự cho ụ pháo Nhà thờ, tự vệ đường phố đã liên
tục đào phải xương người. Có những bộ xương thiếu chân, thiếu tay, đào
tìm mãi vẫn không thấy. Có bộ xương lại chẳng thấy đầu đâu. Mọi người
hoang mang không dám nhập tiểu. Sau bác Mộc bảo: “Thôi, đào tìm làm gì
nữa, đây toàn là những chiến sĩ của ta bị địch bắt, chúng nó cắt chân, cắt
tay rồi mới đánh cho chết, làm sao tìm đủ được xương cốt. Cứ nhập tiểu đi,
để tôi khấn xin anh em thông cảm cho”. Lần đầu tiên nhìn thấy xương
người, Minh Việt cứ thấy gai gai, ơn ớn. Dân đổ đến xem chật cứng. Ông
Mật rỗ bảo: “Tí nữa thì tôi cũng nằm trong đống xương này rồi”. Sang đến
hôm sau có người đến nhận cốt người thân. Cũng là nhận vu vơ thôi chứ
toàn xương với cốt thế kia biết đâu là người nhà mình? Minh Việt tìm thấy
cả những đoạn dây trói bằng nhựa lồng trong ống xương tay. Nhiều người
khóc lóc, kêu gào thảm thiết rồi ngước nhìn đôi mắt quắc ánh căm hờn về
phía tòa thánh đường bỏ không. Bác Mộc quyết định cho khai quật tiếp
phần hầm mộ dưới nền đất nhà thờ. Người ta tìm thấy rất nhiều thứ nhưng
xương người thì không có một mẩu nào cả. Thị ủy đứng ra tổ chức lễ truy
điệu cho những người chết rồi đưa họ về an táng ở nghĩa trang liệt sĩ. Hai
mươi tám tấm bia mộ được dựng lên nhưng tất cả đều ghi là Liệt sĩ vô
danh.
Sau lễ truy điệu, Minh Việt cứ tha thẩn đi lại trong khu thánh đường
bỏ không. Anh trèo cả lên tháp chuông, chui xuống hầm mộ, vòng ra phía
