ông. Song lý do sâu xa không phải thế. Đó là: họ rất mau chóng cảm thấy ở
ông một khoảng dành riêng, bất khả xâm nhập, trong đó ông tiếp tục lặng lẽ
khẳng định với bản thân rằng Quận chúa Sagan không kệch cỡm, rằng
những câu đùa của Cottard chẳng buồn cười tí nào, và rốt cuộc, mặc dù ông
luôn luôn giữ vẻ hòa nhã, không bao giờ chống đối những giáo điều của họ,
rành là họ cảm thấy không thể áp đặt chúng với ông, không thể thuyết phục
ông quy theo chúng hoàn toàn, về điểm này, họ quả chưa gặp ai như ông. Họ
hẳn có thể tha thứ cho ông cái tội đi lại giao du với những kẻ “chán ngắt”
(mà thực ra, bắc lên bàn cân, trong thâm tâm, ông thích vợ chồng Verdurin
và ”hạt nhân nhỏ” hơn gấp nghìn lần), nếu ông chấp thuận, để nêu gương,
khước từ đám này trước mặt các “tín đồ”. Nhưng cái đó giống như một lời
thề bỏ đạo mà họ hiểu là không thể rứt ra được từ miệng ông.
Thật khác xa với một “tân khách” mà Odette đề nghị họ mời, tuy nàng
mới chỉ gặp ông ta có mấy lần, và họ đặt nhiều hi vọng vào ông ta: Bá Tước
De Forcheville (Hóa ra ông này lại là em vợ ông Saniette, điều làm cho các
tín đồ rất ngạc nhiên” ông già chuyên viên lưu trữ có những cung cách rất
khiêm nhường, thành thử họ vẫn tưởng ông ở một thứ bậc xã hội thấp và rất
bất ngờ khi biết ông thuộc một tầng lớp giàu có và tương đối quý tộc). Rõ
ràng, Forcheville là kẻ học đòi làm sang một cách thô thiển, trong khi
Swann thì không thế; rõ ràng, ông ta không hề, như Swann, đặt môi trường
của nhà Verdurin cao hơn tất cả các môi trường khác. Nhưng ông ta không
có cái tế nhị thuộc về bản chất nó ngăn Swann hùa vào những lời chỉ trích
sai trật quá hiển nhiên mà bà Verdurin chĩa vào những người ông quen biết.
Còn về những trường thoại huênh hoang và tầm thường mà thỉnh thoảng tay
họa sĩ xổ ra, về những câu đùa kiểu nhân viên chào hàng mà Cottard đánh
bạo thi thố, mà Swann, vốn có cảm tính với cả hai, dễ dang bỏ qua, nhưng
không đủ can đẩm và giả dối để hoan hô, thì trái lại, Forcheville ở một tầm
trí tuệ khiến ông ta ngỡ ngàng, thán phục những thuyết lý của tay họa sĩ. Và
chính cái bữa ăn tối đầu tiên Forcheville tham dự ở nhà Verdurin đã phơi
bày rõ tất cả những khác biệt ấy, làm nổi bật những ưu điểm của ông ta và
đẩy nhanh đà thất sủng của Swann.
