Ông hình dung chàng nghệ sĩ piano sẵn sàng chơi bản sonate Ánh trăng
và bộ mặt điệu đàng của bà Verdurin ra ý sợ âm nhạc của Beethoven tác
động quá mạnh lên thần kinh bà, “Đồ dối trá, đồ ngu!” ông kêu lên, “ấy thế
mà cái của nợ ấy lại cứ tưởng là mình yêu Nghệ Thuật mới chết chứ!” Sau
khi khéo léo đưa đẩy mấy câu bóng gió khen ngợi Forcheville như vẫn
thường làm thế, bà ta hẳn sẽ lại bảo Odette: “Cô dịch sang một tí cho ông
Forcheville ngồi cạnh.” “Trong bóng tối chứ! Mụ ma cô! Đồ mai mối!” Mai
mối cũng là cái tên ông đặt cho khúc nhạc mời mọc họ im lặng, cùng mơ
mộng, và nhìn nhau, và nắm tay nhau. Ông thấy sự nghiêm khắc của Platon,
của Bossuet
và nền giáo dục cổ của Pháp, cũng có mặt tốt của nó.
Tóm lại, cuộc sống diễn ra ở nhà Verdurin, mà ông đã bao lần gọi là
“cuộc sống đích thực”, giờ ông thấy nó tồi tệ nhất trần đời và cái “hạt nhân
nhỏ” của họ là thứ môi trường hạ đẳng nhất. “Đó quả là cái thấp nhất trong
bậc thang xã hội,” ông nói, “tầng cuối của Dante
. Chắc chắn, văn bản tôn
nghiêm
đó có nhắc đến vợ chồng Verdurin! Thực ra, những người trong
giới thượng lưu, mà họ cò thế gièm pha, nhưng dù sao cũng khác xa đám
thượng lưu này, đâ tỏ rõ sự khôn ngoan sâu sắc của mình khi từ chối không
làm quen với bọn hạ lưu đó, thậm chí không thèm chạm đến cho khỏi bẩn
đầu ngón tay! Bao sáng suốt tiên tri trong câu Noli me tangere
của ngoại ô
Saint–Germain!” Ông đã rời khỏi Rừng Boulogne được một lúc lâu, đã về
gần tới nhà mà vẫn chưa rã cơn đau, chưa rã cơn cao hứng màu mè thiếu
thành thật mà những ngữ điệu dối trá và âm sắc giả tạo của chính giọng ông
mỗi lúc một rót tràn thêm men say vào, ông vẫn tiếp tục lớn tiếng cao trào
hùng biện trong im lặng của đêm trường: “Người thượng lưu có những
khuyết điểm mà không ai nhận biết rành hơn ta, nhưng dù sao họ vẫn là
những con người mà, với họ, một số điều là bất khả. Chẳng hạn, một phụ nữ
thanh lịch mà ta quen còn xa mới tới mức hoàn hảo, nhưng dù sao ở bà ta,
thật sự có một căn cốt tế nhị, một ý thức danh dự trong cách hành xử, nó
khiến bà ta, trong bất kỳ hoàn cảnh nào, cũng không thể phạm một hành vi
phản bội, và chừng nấy đủ khiến bà khác hẳn một mụ ác mó như mụ
Verdurin một trời một vực. Verdurin! Cái tên thô thiển làm sao! Chao! Có
