nhớ lại, rằng đúng là vì cô mà tình yêu của tôi cứ lần lần chất chứa thêm như
thể một công trình đang được người ta tạo dựng, giữa lúc ấy, cô lại giao sang
phía tôi một quả cầu; và giống như nhà triết học duy tâm với thể xác dựa vào
thế giới khách quan nhưng thực tế chẳng được trí tuệ của ông ta chấp nhận,
chính cái thằng tôi ấy nó đã khiến tôi chào hỏi cô ngay từ trước khi thấu hiểu
cô, nó lại vội vã khiến tôi đỡ quả cầu mà cô giao (cứ như cô là một đứa bạn
tôi tới góp trò chơi, mà không phải là một tâm hồn thân thiết tôi tới để kết
giao), cũng vẫn nó đã khiến tôi tuân thủ phép lịch sự cho tới lúc cô về, nói
biết bao lời lẽ dễ chịu và nhạt nhẽo, và điều đó khiến tôi hoặc không thể lặng
lẽ để rốt cuộc nắm bắt được hình ảnh cấp thiết đã bị thất lạc, hoặc không nói
lên được những lời lẽ có thể khiến tình yêu của chúng tôi có những bước
tiến quyết định, để rồi cứ mỗi lần lại lo tính chuyện gác lại những việc đó
vào chiều hôm sau. Tuy nhiên đã có vài buổi như vậy. Một hôm, bọn tôi
cùng với Gilberte đi tới tận quán của bà bán hàng quen đặc biệt dễ chịu với
chúng tôi – bởi lẽ đó là nơi ông Swann thường cho người tới mua bánh mì
gia vị mật ong mà ông xài rất nhiều vì lý do vệ sinh, bởi ông mắc chứng
eczema “dân tộc” và bệnh táo bón của các nhà tiên tri
– Gilberte vừa cười
vừa chỉ hai chú bé con giống như thằng bé tô màu và thằng bé nghiên cứu tự
nhiên, trong các cuốn sách viết cho trẻ con. Bởi một đứa thì không chịu lấy
kẹo mạch màu đỏ vì nó thích màu tím, còn đứa kia, ứa nước mắt, không chịu
lấy quả mận mà chị vú em định mua cho nó bởi rút cuộc, nó nói bằng một
giọng tha thiết: “Cháu thích quả kia hơn, vì nó có con sâu!” Tôi liền mua hai
viên bi giá một xu. Tôi thán phục ngắm hai viên bi khác tỏa sáng và được
nhốt riêng trong một chiếc bát gỗ, làm bằng mã não, đối với tôi có vẻ quý
giá bởi chúng tươi cười và óng vàng tựa như những thiếu nữ và mỗi viên giá
tới năm mươi đồng xăng tim
. Gilberte vốn được cho nhiều tiền hơn tôi, hỏi
tôi xem tôi thấy viên nào đẹp hơn. Chúng trong suốt và phôi pha như cuộc
đời. Tôi không muốn cô bỏ mất viên nào. Tôi những mong sao cô có thể
mua chúng, giải thoát cho cả hai. Tuy nhiên tôi đã chỉ cái viên có màu mắt
của cô. Gilberte cầm lấy nó, dõi theo tia nắng vàng, vuốt ve nó, trả tiền
chuộc nó, nhưng liền đó trao cho tôi nữ tù nhân của mình và nói rằng: “Này,
của cậu đấy, tôi cho cậu, giữ lấy làm kỷ niệm.”
