xã hội nói riêng. Chúng tôi coi những đặc tính của Liên Xô như của một hệ
thống xã hội nhằm làm rõ khả năng tan rã của hệ thống như thế nào sau khi
đã mô tả tính liên tục của những hành động đã từng áp dụng nhằm làm rã
hệ thống của đất nước.
Hệ thống là gì? Hiện có tới hàng chục định nghĩa khái niệm “hệ thống” –
thuộc chuyên ngành hẹp hoặc triết học. Trong hàng loạt định nghĩa gắn
phạm trù này với các chuẩn triết học, có những định nghĩa cơ bản, khởi đầu
như:
1. “Hệ thống là tổ hợp các thành tố tương tác” (Liudvik phon Bertalanfly,
1901-1972, người đưa ra học thuyết chung các hệ thống đầu tiên vào
khoa học hiện đại).
1. Rất nhiều thành tố được sắp xếp theo một cách nhất định có quan hệ
tương tác với nhau và tạo thành một số khối thống nhất toàn vẹn” (V.
N. Xadovxki).
1. “Hệ thống là rất nhiều thành tố tương tác hạn chế” (A. N. Avierniakov).
Trong tất cả những định nghĩa này cùng chung những khái niệm “thành
tố” và “tương tác” (“mối liên hệ”). Chất lượng của hệ thống được bao gồm
bởi số lượng và bản chất các thành tố và đặc tính các mối liên hệ giữa các
thành tố. Các chuyên gia theo quan điểm hệ thống thường coi hệ thống như
một toàn thể. Như một đám đông tụ tập trên phố, mặc dù không có “những
thành tố” được biểu hiện rõ, song vẫn có thể được phân tích dưới góc độ
của quan điểm này để tách ra một yếu tố nào đó cấu thành hệ thống. Ngoài
ra, còn có những định nghĩa khác của thuật ngữ “hệ thống” nữa.
Bất cứ một hệ thống xã hội – nếu tính đến sản phẩm do con người sản
xuất ra, ta có thể gọi nó là “kỹ thuật – xã hội” hay “kinh tế – xã hội”, –
cũng cấu thành gồm: trung tâm điều khiển – thông tin; các phân hệ, còn ở
cấp độ thấp nhất của thang bậc (theo quan điểm này, không thể chia nhỏ
hơn nữa các thành tố); tới lượt mình, phạm vi điều khiển bao gồm trong nó
