CHƯƠNG II
LIÊN XÔ. 1953-1985
“Trì trệ lớn”
Tại Đại hội XXVII Đảng Cộng sản Liên Xô, M. X. Gorbachov đã gọi
thời kỳ L. I. Breznev lãnh đạo đất nước là “trì trệ”. Còn tôi liều gọi toàn bộ
giai đoạn 1953-1985, khoảng thời gian giữa cái chết của I. V. Xtalin và việc
M. X. Gorbachov lên nắm quyền là “trì trệ lớn”. Trong đó có thời kỳ từ
tháng 3 năm 1953 đến cuối tháng 10 năm 1964 – cái gọi là “tiết trời trở
ấm” (còn có tên gọi thứ hai, đôi lúc có trong văn chương là “tiết trời ướt
át”), đặc biệt giai đoạn Breznev cầm quyền (hay là trị vì) và giai đoạn từ
tháng 11 năm 1982 đến cuối tháng 3 năm 1985 đã được ai đó gọi chính xác
là “đuổi theo xe tang”. Tôi cho là có thể chỉ ra một sự thống nhất nào đó
của toàn bộ giai đoạn này. Một loạt các nhà nghiên cứu trong số những
người cộng sản chính thống đã tranh luận với phe đối lập rằng giai đoạn
này không phải là “trì trệ” mà là “trì trệ – 2”. Hoàn cảnh, những trói buộc
không thuận lợi cho sự phát triển hay chuyển động của bất kỳ cái gì. Thời
gian kinh tế chậm phát triển, tình hình đời sống xã hội, tư duy tiêu cực, suy
mòn.
Giai đoạn này, theo cách hiểu của chúng tôi, được đặc trưng bởi sự phát
triển về số lượng trong sự lạc hậu thật sự của tiêu chí chất lượng.
Xuất phát từ quan niệm hiện nay về thực trạng hệ thống Xô Viết, nửa sau
của 70 năm cộng sản cầm quyền được xem như là chặng đường quay lại.
Trong khi vẫn giữ được vẻ ngoài hào nhoáng, trong khi phát triển kinh tế
không ngừng, trong khi duy trì chuyển động theo xung năng do Xtalin đã
tạo ra, trên thực tế, đất nước đã tụt hậu: “Rõ ràng, toàn bộ lịch sử Liên Xô
bị chặt làm hai khúc: giai đoạn Xtalin và giai đoạn hậu Xtalin. Hơn nữa, hai
khúc lịch sử này – bằng nhau về thời gian, nhưng ngược hướng nhau. 35
năm chuyển động theo con đường xã hội chủ nghĩa và 35 năm chuyển động
hoàn toàn ngược về đích tư bản chủ nghĩa. 35 năm cầm quyền của Đảng
