mật do OGPU tiến hành trong tháng 4 – tháng 5 năm 1930, mà bên
công an và Viện kiểm sát không được biết.
Bắt đầu thế nào, thì tiếp diễn cũng thế…
Tháng 11 năm 1935, bức thư nổi tiếng của Lilia Brik về thái độ
thiếu trân trọng đối với hương hồn Maiakovski được đặt lên bàn
của Stalin. Và vị lãnh tụ viết ngang bức thư ấy một câu còn nổi
tiếng hơn “…đã và vẫn là nhà thơ ưu tú, tài năng nhất của thời đại
Xô viết chúng ta”. Nhưng cho đến nay, ít ai biết rằng câu đó chỉ
là câu trích từ bản quyết định của Stalin và bản quyết định ấy được
gửi cho “đồng chí Ezhov”, lúc ấy chưa lên chức Bộ trưởng Dân ủy
Nội vụ, mà đang là Bí thư Ban chấp hành Trung ương Đảng và Chủ
tịch Ban thanh tra bên cạnh Ban chấp hành Trung ương Đảng (b).
Nhận được chỉ thị phong thánh cho nhà thơ, Ezhov bèn yêu cầu
các cơ quan có thẩm quyền cung cấp tài liệu về vụ tự sát của
Maiakovski. Dễ hiểu là để làm gì. Xung quanh cái chết ấy, ngay
đến giữa thập niên ba mươi, người ta vẫn cứ không ngớt đồn đại nọ
kia, chết như thế không hợp với diện mạo nhà thơ cổ điển của thời
đại Xô viết, và khi đề cử chàng vào “cương vị” đó, cần phải dự
kiến mọi bất ngờ có thể có. Thế là Ia. Agranov lại bước ra sân
khấu, lúc này Agranov đã trở thành người phó thứ nhất của Bộ
trưởng Dân ủy Nội vụ Iagoda. Chính Agranov, người trong ngành an
ninh am hiểu văn học Xô viết và bạn của vợ chồng Brik, phải chuẩn
bị tài liệu cách đây đã năm năm, để cung cấp cho “đồng chí Ezhov”.
Bây giờ không thể xác định được, Ezhov có giải thích ông ta cần tài
liệu để làm gì hay không. Ấn tượng thứ nhất khi tôi giở các trang
hồ sơ là: các tài liệu thứ yếu, thậm chí không cần thiết (ví dụ như
một bức thư ngắn của Maiakovski hồi còn nhỏ gửi cho chị gái; hoặc
tư liệu về một phụ nữ nào đó tự sát ngay sau khi Maiakovski chết,
