vấn đề văn học
” số 5, 1987; và in đầy đủ trong “ Thế kỷ bạc ”, M.
1990). Nó cũng được đánh dấu trong nhật ký của M. Tatariiskaia do
tôi giữ. Tuổi đã già, bà M. Tatariiskaia cố phục hồi diễn biến các sự
kiện xa xưa. Bà nhớ lại: tại cuộc lấy cung ngày 16 tháng 4, bà có kể
với cán bộ điều tra, rằng sáng ngày 14, theo đề nghị của nhà thơ,
bà đã gặp “nhân viên thâu ngân của NXB Quốc gia”, trả tiền cho
anh ta và nhận hóa đơn. Và nói tiếp: “Cán bộ điều tra bảo đưa tờ
hóa đơn cho anh ta, rồi anh ta giữ luôn tờ hóa đơn đó…”
Đấy là tất cả những gì tôi biết về cuộc viếng thăm của “người
mang sách – nhân viên thâu ngân” tới căn hộ trên đường Lubianka.
Một sự việc không đáng kể, thú thực tôi cũng không chú ý lắm ngay
cả sau khi đọc hồ sơ hình sự. Tôi chỉ thoáng “thầm” ghi nhận, rằng
trong lời khai với cán bộ điều tra, bà M. Tatariiskaia không hề
nhắc tới tờ hóa đơn nhận từ tay “nhân viên thâu ngân”, mà trong
hồ sơ cũng không thấy có tờ hóa đơn đó. Tôi ghi nhận và quên
biến, vì bị sững sờ trước một thông tin khác do các trang hồ sơ 02-
29 “ập tới”.
Chỉ lúc này, khi đọc kỹ các tài liệu của OGPU, tôi mới hiểu cái gì ẩn
sau cái “sự việc không đáng kể” ấy. Tôi đã lưu ý bạn đọc, tại sao bỗng
dưng đám cán bộ OGPU lại quan tâm lạ lùng tới tay “nhân viên thâu
ngân của NXB Quốc gia” như vậy. Họ – chẳng hiểu bằng cách nào,
xác định họ của anh ta là Loktev, nhanh chóng tóm được anh ta, nhờ
một sĩ quan công an “vô danh” hỏi cung, rồi gửi ngay biên bản hỏi
cung cho Agranov.
Nhưng Loktev, kẻ được mệnh danh là “nhân viên thâu ngân của
NXB Quốc gia”, thực ra không hề làm việc ở NXB Quốc gia cũng
như không hề sống ở địa chỉ đã nêu. Tình huống không thể lý giải
