457
Một người xấu đi qua trước một tấm gương - gương
không trở thành xấu, gương vẫn còn trong tính y nguyên
của nó. Một người đẹp đi qua, gương không trở nên đẹp.
Và khi không có ai để phản xạ, gương vẫn như vậy. Phản
xạ, không phản xạ, phản xạ tốt, phản xạ xấu, gương vẫn
còn trinh nguyên. Tâm thức của người đã thức tỉnh cũng
vậy.
Basho là đệ tử của Thiền sư, Buko. Thời gian mà bài
cú hay đáng kinh ngạc này được sinh ra, ông ấy sống
trong một chiếc lều nhỏ bên cạnh một ao xưa. Một hôm,
sau cơn mưa ngắn, Thầy Buko tới thăm Basho và hỏi,
“Hiểu của ông thế nào trong những ngày này?”
Nhớ lấy, Thầy đã không hỏi, “Tri thức của ông thế
nào?” Thầy đã hỏi, “Hiểu của ông thế nào?”
Hiểu là khác toàn bộ với tri thức. Tri thức là được
vay mượn, hiểu là của riêng người ta. Tri thức tới từ bên
ngoài, hiểu trào lên từ bên trong. Tri thức là xấu, vì nó là
gián tiếp. Và tri thức không bao giờ có thể trở thành một
phần của bản thể bạn. Nó sẽ vẫn còn xa lạ, nó sẽ vẫn còn
ngoại lai, nó không thể bắt rễ trong bạn được. Hiểu
trưởng thành từ bạn, nó là việc nở hoa riêng của bạn. Nó
là của bạn đích thực, do đó nó có cái đẹp, và nó giải thoát.
Chân lí không bao giờ có thể được vay mượn từ bất
kì ai, và chân lí vay mượn không còn là chân lí. Chân lí
vay mượn đã là dối trá. Khoảnh khắc chân lí được nói ra,
nó trở thành dối trá. Chân lí phải được kinh nghiệm,
không được nghe, không được đọc. Chân lí không chỉ là
một phần của việc tích luỹ của bạn, một phần của kí ức
của bạn. Chân lí phải có tính tồn tại: từng lỗ chân lông
của con người bạn phải cảm thấy nó. Vâng, nó phải được
cảm thấy: từng hơi thở nên tràn đầy nó. Nó phải rung
