68
Mọi câu hỏi đều là câu hỏi ngu xuẩn. Nhưng tôi
không nói đừng hỏi chúng. Chỉ bởi việc không hỏi bạn sẽ
không trở nên khôn ngoan đâu. Câu hỏi ngu xuẩn phải
được hỏi để cho chúng có thể bị loại bỏ, và việc bỏ câu
hỏi ngu xuẩn là bỏ tính ngu xuẩn. Và dần dần, dần dần,
người ta trở nên nhận biết rằng “Mọi câu hỏi của mình
đều vô dụng. Tại sao mình hỏi? Cho dù mình có được câu
trả lời, làm sao nó sẽ làm thay đổi cuộc đời mình?”
Có lần tôi ở lại trong một làng. Hai ông già tới tôi -
một người là người Hindu, người kia là người Jaina.
Người Jaina không tin vào sự tồn tại của Thượng đế. Cả
hai đều là bạn, gần như bạn cả đời. Cả hai phải đã gần
bẩy mươi, và cả hai đã cãi nhau trong cả đời họ - liệu
Thượng đế có tồn tại hay không? Người Hindu khăng
khăng rằng ngài tồn tại và sẽ trích dẫn Vedas và
Upanishads và Gita, còn người Jaina sẽ khăng khăng rằng
ngài không tồn tại và sẽ trích dẫn Mahavira và Neminath
và Parshwanath và các tirthankaras của người đó. Và họ
tranh cãi không kết thúc, bởi vì những câu hỏi này là vô
nghĩa thế, vô tích sự thế, bạn có thể cứ cãi nhau mãi - đến
vô hạn, không có chấm dứt cho nó. Không ai có thể
chứng minh được một cách tuyệt đối, không ai có thể bác
bỏ được một cách tuyệt đối. Các câu hỏi là vô dụng hoàn
toàn thế. Không cái gì có thể được chứng minh một cách
dứt khoát cách này hay cách nọ, cho nên câu hỏi cứ treo
đó.
Nghe thấy rằng tôi đang ở nhà khách bên ngoài
làng, họ tới gặp tôi. Và họ nói, “Cả đời chúng tôi đã trong
xung đột. Chúng tôi là bạn bè, trong mọi cách chúng tôi
đều là bạn bè, nhưng về vấn đề Thượng đế này chúng tôi
lập tức bắt đầu cãi nhau. Và chúng tôi đã cãi nhau cả đời
rồi. Bây giờ ông ở đây: cho chúng tôi một câu trả lời dứt
