Khi hai ông cháu tới bờ sông dưới thành thì trên bờ đã đứng đầy người.
Mưa bụi đã tạnh hẳn nhưng mặt đất còn ẩm ướt. Ông bảo Thúy Thúy vào
phố lên gác sàn nhà ông quản bến mà xem, nhưng Thúy Thúy cho rằng
đứng trên bờ xem thích hơn, hai ông cháu bèn đứng trên bờ sông. Lát sau,
ông Thuận Thuận cho người mời hai ông cháu lên nhà.
Trên gác sàn đã có rất nhiều người. Hai mẹ con nhà giàu khiến Thúy Thúy
phải chú ý lúc sang đò sáng nay được ông Thuận Thuận khoản đãi, chiếm
một chỗ tốt nhất bên cửa sổ. Vừa thấy Thúy Thúy, cô bé kia liền nói:
- Chị đến đây, chị đến đây!
Thúy Thúy bẽn lẽn đi tới, ngồi sau hai mẹ con. Ông ngoại liền bỏ đi ra
ngoài.
Ông quản đò không xem đua thuyền mà được một người quen kéo đi xem
cối xay nước ở một nhà xay xát phía thượng du, cách đó nửa dặm đường.
Thì ra ông quản đò rất thích cối xay nước. Trong một ngôi nhà lá nhỏ tựa
núi kề sông có một thớt đá tròn, được cố định bằng một trục ngang đặt hơi
xiên trên cối đá. Khi cửa đập nước được kéo lên, nước tuôn ra làm xoay
bánh xe đặt phía dưới nước, thớt đá bên trên bèn xoay tít. Người trông nom
cối xay đổ thóc vào cối rồi lấy gạo đã xay xong bỏ vào giần để trong góc
nhà giần hết cám đi. Cám vương vãi khắp đất; trên vuông khăn trắng đội
đầu, trên cổ, trên vai người trông cối cũng toàn là cám. Hôm nào đẹp trời,
người đó trồng hành tứ quý, củ cải, rau cải trên rẻo đất trống trước, sau cối;
nếu đường dẫn nước sụt lở thì người ấy cởi quần lội xuống sông chất đá lên
sửa lại. Quản lý một cối xay thú hơn quản lý một con đò, hễ nhìn là thấy
ngay. Nhưng một người đưa đò muốn có một chiếc cối xay là điều mong
muốn hão. Theo lệ, các cối xay đều thuộc ông chủ nhỏ. Khi người quen đưa
ông quản đò đến nơi xay xát, đã nói cho ông biết chủ nhà xay xát này là ai.
Hai người vừa quan sát khắp nơi vừa nói chuyện. Người quen ấy lấy chân
đá vào thớt đá tròn nói:
