BIẾT NGƯỜI - Trang 156

người ta gian xảo. Nói dối, tức là đã thiếu đức liêm chính về tinh thần (mà, như
chúng ta đã biết: người có nhiều óc hợp đoàn thường nay nói khoác). Nhưng chỉ
có bẩm chất lòng nhân là ảnh hưởng mạnh nhất đến tính liêm chính. Người thiếu
lòng nhân rất dễ sa ngã vào đường bất chính, trái lại người giàu lòng nhân dù có
“động lòng tham” đi nữa lắm khi nhờ thấy rõ sự thiệt hại do hành vi bất chính
của họ gây ra cho người khác mà không nỡ làm.

Nên dùng mỗi mẫu người để làm mỗi công việc:
Nhưng hãy tạm cho rằng những nhân viên do chúng ta tuyển chọn đã có đủ hai
điều kiện căn bản tức là dù nhận lãnh chức vụ nhỏ hay lớn nào, họ cũng đủ tính
siêng năng và đức liêm chính. Bây giờ chúng ta thử xét qua những bẩm chất cốt
yếu mà những người giúp việc cần phải có để nhận lãnh những chức vụ khác
nhau.
Đối với những chức vụ thuộc hạng như “thư ký thường” (Chúng tôi gọi “thư ký
thường” để phân biệt với chức vụ thư ký giám đốc. Thư ký giám đốc là một vị trí
quan trọng nó đòi hỏi nhiều khả năng) chỉ có phận sự biên chép lặt vặt, như các
nghề không cần chuyên môn hoặc những chức vụ nào khác tương tự như thế,
người giúp việc chỉ cần có ít nhiều hoạt động tính, trí nhớ kha khá với đôi chút
óc phán đoán là đủ. Bởi công việc của họ gần như đã đặng vạch sẵn, không mấy
khi thay đổi, ít có việc bất ngờ. Dù họ có kém trí nhớ cũng không mấy hại dù họ
ít phán đoán cũng không sao, miễn là họ không quá “khó tính” để gây ra bất hòa
với những đồng nghiệp của họ. Chúng ta thường thấy cái mẫu người giúp việc
này trong tất cả những xí nghiệp mà công việc làm đã đặng tổ chức.
Bây giờ chúng ta thử phân tách một chức vụ phức tạp hơn: chức thanh tra
thương mãi trong một hiệu buôn lớn chẳng hạn. Chức vụ thanh tra thương mãi
đòi hỏi nhiều óc phán đoán vì viên thanh tra có thể gặp trường hợp phải làm
trọng tài trong những vụ tranh chấp nho nhỏ giữa các nhân viên đứng bán hàng,
hoặc giữa người bán hàng với khách hàng. Óc tưởng tượng không phong phú
cũng chả sao nhưng phải có nhiều trí nhớ. Cảm xúc tính càng ít càng hay, một
viên thanh tra bao giờ cũng phải trầm tĩnh. Hoạt động tính dù có kém cũng
không hại, bởi chức vụ đòi hỏi nhiều chú ý, nhiều quan sát hơn là hoạt động. Óc
hợp đoàn càng nhiều càng tốt, viên thanh tra lúc nào cũng phải nhã nhặn, lịch sự
với nhân viên cũng như đối với khách hàng. Lòng nhân chỉ cần vừa phải, người