BIẾT NGƯỜI - Trang 158

một tương lai hoặc gần hoặc xa. Biết tiên liệu tức là biết nhìn thấy trước những
hậu quả của hiện tại ở tương lai. Đoán trước hậu quả của những hành động, xếp
đặt một chương trình hành động, đòi hỏi nhiều trí tưởng tượng.
Trí nhớ không quan trọng lắm vì người ta có cách khác để thay thế một trí nhớ
kém, vả lại như chúng tôi đã có dịp chứng tỏ: người đặng có một nền văn hóa
khá cao dù trí nhớ kém cũng vô hại.
Cảm xúc tính chỉ cần vừa phải. Một người chỉ huy bất luận trong trường hợp
nào cũng cần trầm tĩnh, không đặng giận dữ. Phải có nhiều hoạt động tính.
Người chỉ huy phải tỏ ra là người hoạt động để làm gương cho cấp dưới. Óc hợp
đoàn chỉ cần vừa phải, người chỉ huy không nên có tính quá trắng trợn hoặc bịp
đời.
Lòng nhân cũng cần ở mực trung. Người chỉ huy có tính hay thương hại người
cũng hỏng việc như người quá ác.
Sau hết, người chỉ huy phải có khá nhiều tham muốn vì đó là động lực chính của
những hành động. Người chỉ hủy chẳng những nên có mà cần phải có nhiều cao
vọng.
Cũng nên lưu ý điểm này: tất cả những người có trách nhiệm chỉ huy dù là viên
cai xếp trông coi năm bảy tên thợ hay vị sĩ quan chỉ hủy một tiểu đoàn có hằng
nghìn binh sĩ dưới tay cũng đều phải có những bẩm chất thiên nhiên nói trên.
Tâm trí và tâm tính của hai người có trách vụ chỉ huy ấy đều gần giống nhau.
Chỗ khác nhau giữa họ là về cá tính tập thành.
Khi phải chọn giữa hai người mà đức tính cốt yếu gần giống nhau chúng ta sẽ
chọn người nào mà có nền văn hóa, học vấn, kinh nghiệm tức là cá tính tập
thành có phần trội hơn.
Xét kỹ chúng ta nhận thấy có những người do thiên bẩm có nhiều khả năng để
chỉ huy. Nếu họ không tiến đến một địa vị cao là bởi vì họ kém đường học vấn
về giáo dục. Nhận xét này làm cho nhiều người hiện đang nắm lèo lái trong các
nghành kỹ nghệ, thương mãi bớt tự kiêu, tự đắc.
Song những đức tính chỉ hủy hiếm lắm. Thực ra không mấy người đặng có cái
phương trình cá tính điều hòa của một vị chỉ huy mà chúng tôi vừa vạch ra ở
trước đây. Hoặc giả nếu đặng có thì là do thiên ẩm, tức là do sự may rủi.
Một người có nhiệm vụ đi công cán tức là người có nhiệm vụ thay mặt cho
chính phủ mình, hoặc cho xí nghiệp của mình để dọ dẫm đường đất, để dàn xếp