thể xảy ra với “tôi” mà như chẳng khác gì các sự kiện bên ngoài. “Tôi”
được dùng như trung tâm của hành vi vô điều kiện và sự chú ý có ý
thức, nhưng không nhất quán. Hít thở chỉ phần nào là vô điều kiện, và
ta nói “tôi ốm”, “tôi mơ” hay “tôi buồn ngủ” như thể những động từ
này là chủ động chứ không phải bị động.
Xét cho cùng, “tôi” thường chỉ một trung tâm trong cơ thể, nhưng
các dân tộc khác nhau cảm thấy cái “tôi” tại những vị trí khác nhau.
Đối với một số nền văn hóa, cái “tôi” nằm trong đám rối dương, tức
khoảng giữa rốn và mũi ức. Với người Trung Quốc, chữ tâm, tâm trí
hay linh hồn, nằm ngay giữa ngực. Nhưng hầu hết người phương Tây
xác định vị trí của bản ngã ở cái đầu, từ đó nối với phần cơ thể còn lại
của chúng ta. Bản ngã ở đâu đó ở sau mắt và giữa hai tai. Như thể dưới
đỉnh hộp sọ có một nhân viên kiểm soát đang đeo tai nghe và theo dõi
màn hình ti vi được nối với mắt. Trước mặt gã là bảng điều khiển lớn
với các phím và công tắc nối với mọi bộ phận cơ thể, những bộ phận
này sẽ truyền về thông tin có ý thức hay đáp ứng ý chí của nhân viên
này.
Tay nhân viên kiểm soát “nhìn” hình ảnh, “nghe” âm thanh, “cảm
thấy” cảm giác, và “ghi nhận” kinh nghiệm. Cách nói tuy thông thường
nhưng rườm rà, vì nhìn hình ảnh chỉ là nhìn, nghe một âm thanh chỉ là
nghe, cảm thấy một cảm giác chỉ là cảm thấy, và ghi nhận kinh nghiệm
chỉ là trải nghiệm. Những cụm từ rườm rà này được dùng thường xuyên
đến mức điều đó cho thấy hầu hết mọi người nghĩ họ tách biệt với ý
nghĩ và kinh nghiệm của mình. Hết thảy những điều này sẽ phức tạp
đến quái gở nếu ta bắt đầu thắc mắc chẳng biết tay nhân viên trong đầu
ta liệu có còn một tay nhân viên nữa trong đầu của gã hay không, và cứ
lặp lại mãi như vậy!
Có một chàng trai trẻ đã nói,
“Dẫu có vẻ như tôi biết là tôi biết,
Điều mà tôi muốn thấy
Là ‘cái tôi’ biết ‘chính mình’
