Khi tôi biết rằng tôi biết là tôi biết.”
Thứ quan trọng nhất trong bộ đồ nghề của tay nhân viên ấy là hệ
thống lưu trữ và sắp xếp hồ sơ - tức ký ức mà gã liên tục phải “tham
khảo” để biết cách diễn giải và đáp lại thông tin từ giác quan đầu vào.
Không có dụng cụ này, gã không thể cảm nhận được sự ổn định - rằng
mình vẫn là tay nhân viên trong vài giây trước. Dù ký ức dễ thay đổi và
khó lưu giữ hơn phim chụp hay băng từ, tích lũy ký ức là thiết yếu đối
với cảm nhận về bản ngã. Ký ức mang lại ấn tượng về bản thân, tay
nhân viên kiểm soát, như thứ gì đó còn lại trong khi cuộc sống cứ trôi
đi - như thể cái ngã có ý thức là tấm gương cố định phản chiếu một
đám rước đi qua. Điều này khuếch đại thêm cảm nhận về sự riêng biệt,
cảm nhận rằng bản thân ta thay đổi theo một nhịp độ chậm hơn nhiều
so với các sự kiện ngoại giới và ý nghĩ nội tâm, đến mức ta như thể
đứng ngoài, với vai trò người quan sát độc lập. Nhưng ký ức dai dẳng
như xoáy nước mãi không tan đi. Sự chú ý có ý thức quét đọc ký ức
như máy tính đọc các cuốn băng liên tục quay và những công cụ lưu trữ
thông tin khác. Ký ức là một mô thức chuyển động lâu dài, giống như
xoáy nước, chứ không phải một thực thể lâu bền, như tấm gương, bảng
gỗ viết, hay một tờ giấy. Nếu được lưu giữ trong tế bào thần kinh, ký ức
sẽ không thể đứng bên lề dòng sự kiện, vì tế bào thần kinh trôi theo
dòng sự kiện ấy, cũng như các sự kiện bên ngoài bộ não. Suy cho cùng,
tế bào thần kinh của anh là một phần ngoại giới của tôi, tế bào thần
kinh của tôi là một phần ngoại giới của anh! Mọi cái bên trong ta cũng
là bên ngoài, trong thế giới vật chất này. Nhưng ngược lại, thế giới bên
ngoài sẽ không có màu sắc, hình dạng, trọng lượng, nhiệt độ hay
chuyển động nếu không có các bộ não “bên trong”. Ngoại giới có
những đặc tính nêu trên chỉ trong tương quan với bộ não, và đến lượt
bộ não, cũng là thành phần của ngoại giới.
Dù người ta cảm thấy bản ngã được định vị ở đâu, và dù ít dù
nhiều có đánh đồng thân xác với bản ngã, thì phần lớn họ đều nhất trí
rằng cái “tôi” không phải là thứ gì đó ở bên ngoài lớp da. Như vua John
