Nếu nghĩ về tiền ngày nay, chắc hẳn bạn sẽ nhớ tới những đồng tiền xu,
những tờ giấy có mệnh giá và những con số điện tử trong tài khoản. Nếu bạn
hỏi mọi người tờ giấy bạc ngân hàng 100 đô la đáng giá bao nhiêu, thì có lẽ
họ sẽ cho rằng đó là một câu hỏi quái lạ, và đều cho ra một phản hồi giống
nhau: “Tất nhiên là có giá 100 đô la rồi”. Tuy nhiên, nếu bạn viết “tờ giấy
này có giá 100 đô la” lên trên một tờ giấy bình thường, và đưa nó cho một
người rồi hỏi họ nó đáng giá bao nhiêu, họ chắc chắn sẽ trả lời bạn rằng nó
vô giá trị.
Tại sao lại như vậy? Cả hai đều chỉ là những tờ giấy với con số ghi trên đó,
nhưng tại sao chúng ta lại nghiễm nhiên tin rằng chỉ một trong số chúng có
giá trị và cái còn lại thì không. Nếu nhìn qua, cả tờ giấy bạc có giá 100 đô la
và tờ giấy bình thường với dòng chữ viết tay “100 đô la” trên đó, đều gần
như giống nhau, với cùng chất liệu và cùng con số. Chúng có cùng những
ứng dụng thực tế, bạn có thể đốt để giữ ấm, bạn có thể viết lên chúng, cả hai
đều có cùng độ bền, trọng lượng và kích cỡ. Nhìn chung, không có sự khác
biệt mấy trong cấu trúc vật lý của một tờ giấy bạc ngân hàng và một tờ giấy
bình thường với con số được viết lên đó.
Sự khác biệt ở đây chính là nhận thức và lòng tin. Bạn tin rằng nếu bạn chấp
nhận tờ giấy bạc ngân hàng do chính phủ cấp, bạn có thể vào cửa hàng và
đổi nó để lấy các sản phẩm hoặc dịch vụ khác. Hơn nữa, nếu vào cửa hàng,
bạn có niềm tin rằng chủ cửa hàng sẽ chấp nhận tờ giấy bạc đó, và cứ thế,
giống như việc chủ cửa hàng tin rằng nếu họ chấp nhận tờ giấy bạc đó, họ có
thể trao đổi tờ giấy đó một lần nữa để lấy các mặt hàng khác.
Bạn của bạn có thể chấp nhận một tờ giấy cam kết với dòng chữ viết tay
“Tôi nợ bạn 100 đô la” để đổi lấy việc bán cho bạn một món hàng, và tin
tưởng rằng họ có thể mang mảnh giấy đó đến gặp bạn vào một ngày nào đó,
và đổi lại với giá trị 100 đô la. Tuy nhiên, họ không thể cầm nó vào một cửa
hàng để trao đổi lấy hàng hóa, và chủ cửa hàng ở đó sẽ không tin họ có thể
thực hiện trao đổi tờ giấy đó một lần nữa để lấy giá trị 100 đô la.
