Ta cũng không đạt được mục tiêu đề ra trên sườn phải của cụm Biển Đen.
Một lần nữa, đó lại là vì ta không có đủ phương tiện vật chất và không có đủ
thời gian chuẩn bị tiến công. Nhưng nguyên nhân chính là vì bọn Đức đã
tung những lực lượng chủ yếu của tập đoàn quân 17 của chúng tới đây và đã
xây dựng được tuyến phòng ngự đặc biệt vững chắc từ trước. Kết quả là đến
tháng Hai 1943, chúng đã xây dựng được cái gọi là căn cứ bàn đạp Ta-man
mà sau này ta phải tốn mất nhiều công sức để trục nó đi.
Chúng tôi trong Bộ Tổng tham mưu đã nhiều lần tự đặt cho mình câu hói:
vì sao căn cứ bàn đạp này lại có ý nghĩa quan trọng? Đó là biện pháp bị bắt
buộc hay là hành động có sẵn ý định từ trước? Đương nhiên, bộ đội của tập
đoàn quân 17 của địch vì chưa thể rút sang phía bên kia sông Đôn và bị
những mũi đột kích của chúng ta uy hiếp nên buộc phải rút về bán đảo Ta-
man.
Nhưng mặt khác, bọn Đức không thể không coi trọng ý nghĩa chiến dịch
của bán đảo này. Trụ lại được ở đây bọn chúng sẽ uy hiếp phía sau bộ đội
chúng ta ở hạ lưu sông Đôn và Cáp-ca-dơ, gây khó khăn cho hoạt động của
hạm đội Liên Xô ở biển A-dốp. Sau nữa, căn cứ bàn đạp Ta-man yểm hộ
cho Crưm từ phía Đông chống lại những cuộc đổ bộ đường biển. Nếu xét
vấn đề trong khía cạnh này thì thấy rõ rằng địch đã có sẵn ý định chiếm giữ
Ta-man.
Trong bất kỳ trường hợp nào, chúng tôi cũng ngày càng thiên về cách
xem xét vấn đề như vậy và đi tới kết luận rằng địch sẽ ngoan cố phòng ngự
căn cứ Ta-man và thanh toán được bọn chúng ở đây quả không phải là
chuyện đơn giản.
