Nhưng, sau này tình hình lại diễn biến hơi bất ngờ. Địch gấp rút tập trung
vào khu vực tác chiến những đội dự bị của chúng (chủ yếu là những sư đoàn
xe tăng), âm mưu chặn đứng cuộc tiến công của ta, không để cho ta tiêu diệt
cụm chiến dịch “kem-phơ” và tập đoàn quân xe tăng 4 của chúng.
Bộ tư lệnh phương diện quân Vô-rô-ne-giơ lại đánh giá thấp, nói cho
đúng hơn, thậm chí không thấy mối nguy cơ ấy. Ta vẫn tiếp tục tiến quân mà
không chú ý đầy đủ đến việc củng cố những tuyến đã chiếm được và bảo
đảm hai bên sườn. Địch đã lợi dụng tình hình này và tổ chức những mũi
phản kích mạnh: ngày 11 tháng Tám, từ khu vực phía Nam Bô-gô-đu-khốp
và những ngày 18-20 tháng Tám, từ khu vực phía Tây Ác-tư-rơ-ca.
Tham gia vào những mũi phản kích ấy, có tất cả chừng mười một sư đoàn
địch, phần lớn là những sư đoàn xe tăng và mô-tô. Từ phía Ác-tư-rơ-ca, địch
phản kích nhắm thẳng vào sườn phía sau mũi thọc sâu của bộ đội chúng ta
trên hướng chủ yếu. Kết quả: sau mấy ngày chiến đấu quyết liệt, từ 17 đến
20 tháng Tám, bộ đội phương diện quân Vô-rô-ne-giơ đã bị tổn thất lớn. Cả
hai tập đoàn quân xe tăng của chúng ta đều bị đánh bật lên phía Bắc ở một
số chỗ. Khả năng tiến vào sau lưng cánh quân Khác-côp của địch xâu đi.
Trong lúc báo cáo tình hình cho Tổng tư lệnh tối cao đêm rạng ngày 22
tháng Tám, A. I. An-tô-nôp đã rút ra kết luận như vậy.
- Đồng chí hãy ngồi xuống và ghi chỉ thị cho Va-tu-tin, – Xta-lin ra lệnh
cho tôi. – Bản sao gửi cho đồng chí Giu-cốp.
Chính Xta-lin cũng cầm một cây bút chì đỏ, vừa đi đi lại lại bên bàn vừa
đọc cho tôi viết câu thứ nhất: – “Sự kiện trong những ngày gần đây cho thấy
rằng, đồng chí chưa lưu ý tới kinh nghiệm cũ và tiếp tục lập lại những
khuyết điểm cũ cả trong khi xây dựng kế hoạch lẫn trong lúc tiến hành chiến
dịch”.
Đến đây, Xta-lin ngừng lại một lát, suy nghĩ. Rồi đồng chí đọc liền một
mạch cả đoạn:
“Có tham vọng tiến công khắp nơi và đánh chiếm những vùng đất đai
rộng lớn mà không củng cố thắng lợi và bảo đảm vững chắc hai bên sườn
của các tập đoàn xung kích là tiến công không xác đáng; tiến công như vậy
