nhắc, rượu vốt-ca, rượu vang nguyên chất, đồ gia vị, muối, nhiều loại rau và
nấm. Thường không có lạp xường, giăm-bông và những món ăn khai vị
khác. Xta-lin không ăn được đồ hộp.
Lượt món ăn đấu tiên đựng trong những chiếc liễn to, đặt trên một chiếc
bàn ở cạnh bàn ăn. Có một chống đĩa sạch để ở đây.
Xta-lin đi tới, khẽ nhấc những nắp liễn lên nhìn, rồi nói to nhưng không
nói hẳn với một ai:
- A ha, xúp.., xúp cá đây.., xúp bắp cải này… Chúng ta ăn xúp bắp cải đi.
– Rồi đồng chí tự múc lầy và mang đĩa thức ăn tới bàn ăn.
Những khách ăn, không phân biệt địa vì, đều làm như thế, chẳng phải mời
mọc gì cả, ai muốn ăn món gì thì lấy món ấy. Sau đó, các đồng chí phục vụ
mang vào lượt món ăn thứ hai, và người nào thích món gì cũng lại tự lấy mà
ăn. Cố nhiên là chúng tôi chỉ uống ít rượu, độ một hai ly nhỏ. Bữa ăn đầu
tiên, An-tô-nốp và tôi hoàn toàn không uống. Xta-lin thấy thế, mỉm cười nói:
- Các cán bộ Bộ tổng tham mưu có thể uống một ly nhỏ được chứ.
Lượt phục vụ thứ ba thường là nước trà. Chúng tôi rót nước từ ấm xa-mô-
va đang sôi đặt trên một bàn riêng. Ấm pha trà cũng được đun nóng trên
bếp.
Những chuyện nói trong lúc ăn phần lớn là chuyện công việc đề cập tới
những vần đề chiến tranh, công tác của ngành công nghiệp và nông nghiệp.
Xta-lin nói nhiều, còn những người khác chỉ trả lời những câu hỏi của đồng
chí, rất hãn hữu mới thấy đồng chí nói đến những chuyện khác.
Sau này, khi làm Tổng tham mưu trưởng (M. Stê-men-cô làm Tổng tham
mưu trưởng các Lực lượng vũ trang Liên Xô sau chiến tranh, từ 1948 đến
1952. – ND), tôi còn có dịp ăn với Xta-lin không những ở Mát-xcơ-va, mà ở
cả miền Nam, những lần được triệu tập đến báo cáo, trong những kỳ đồng
chí đi nghỉ mát. Nghi thức những bữa ăn ở đây thường cũng hệt như thế.
Nhưng, hãy trở về với những chiến dịch ở miền Pri-ban-tich. Mùa đông
năm 1944, Bộ tổng tham mưu và Đại bản doanh đang nghiên cứu những ý
