sớm còn tờ mờ sương, đến khi hoàng hôn ráng chiều rợp trời, khi ánh sao
thưa thớt le lói ngoài song cửa, treo trên thân cây ngô đồng, rải rác khắp
mặt đất. Mấy chú chim mệt mỏi quay về tổ, ông già buông cần bên bờ sông
cũng dạo bước quay về. Trước sau tôi vẫn tin rằng, trong sâu thẳm tâm hồn
của Trương Ái Linh hồi nhỏ, chất chứa một khoảng trời đất mà người ngoài
không thể nhìn thấu. Khi ấy, cô đã hiểu được rằng vạn vật tự nhiên, mỗi thứ
đều có một vẻ đẹp không tầm thường và riêng biệt.
Trong hồi ức của Trương Anh còn có một người già thê lương. Đó là
người bác họ nội của cô – Trương Nhân Tuấn, thi thoảng cô bé được người
làm dẫn đi thăm ông. Cho đến mãi sau này, ấn tượng về ông và cảnh tượng
lúc bấy giờ vẫn hiển hiện trước mắt cô. Một ông già dáng dấp cao lớn, vĩnh
viên ngồi trên chiếc ghế mây, trong nhà không bày biện bất cứ đồ dùng gì.
Mỗi lần cô gọi một tiếng: “Bác hai”, ông già đều hỏi: “Cháu biết bao nhiêu
chữ rồi?”, rồi sau đó sẽ là: “Đọc một bài thơ chơ ta nghe xem nào”. Lần nào
nghe đến câu “Thương nữ bất tri vong quốc hận/ Cách giang do xướng Hậu
Đình Hoa[2]”, ông đều rơi lệ.
[2] Hai câu thơ cuối trong bài Hạc Tần Hoài của Đỗ Mục. Khương Hữu
Dụng dịch: Con hát biết chi hờn mất nước/ Cách sông còn hát Hậu Đình
Hoa.
Sự thê lương không biết vì đâu đó, giống như một bức tranh khảm sâu
vào tâm trí của Trương Ái Linh. Khi ấy, cô chưa hiểu vì sao ông cứ nghe
câu thơ đó là lại rơi nước mắt. Khung cảnh bao phủ bởi phong khí tiền triều
còn rơi rớt ở thời đại Dân Quốc, đã vạch những vết thương không thể hồi
phục trong lòng rất nhiều người. Nhưng một cô bé còn mù mờ về nhân thế,
vẫn chưa thể phân biệt nổi sự bất lực và đau thương trong đó. Thế giới của
cô bé ấy giống như ánh trăng lưu ly, trong sạch và thuần túy vô cùng.
Khi Trương Ái Linh bốn tuổi, người cô Trương Mậu Uyên sắp ra nước
ngoài du học, mẹ cô cũng nhân cơ hội đó mượn cớ xuất ngoại cùng em
chồng, rồi tự đổi một cái tên hợp với trào lưu văn nghệ mới, Hoàng Dật
