- Tôi đến đây hôm nay để chào thầy vì phải đi xa.
- Ủa! Mệ đi đâu vậy?
- Vâng, tôi phải đi xa một dạo và có lẽ lâu lắm mới về. Hôm nay, xin giã
biệt thầy và nói lời cảm ơn thầy trước sau đối với tôi và cháu Phương Thảo
thập phần chu đáo. Ít lâu nay, ai cũng nói đến nhân vị, nhưng theo quan
niệm của phần đông, nhân vị chỉ nhầm vào người sống. Hình như tôi cũng
nghĩ như thầy vậy, tôi có yêu một người nhưng người ta ác quá, thành thử
không làm theo Ðức Phật hay Chúa Giê-su được. Ðối với tất cả những
người tàn ác đó, tôi không đối xử tàn ác trả lại, nhưng tôi phải tự vệ để cho
họ hồi tâm; nhưng họ vẫn không đề cao cảnh giác cho nên tôi phải buộc
lòng đối phó. Tuy nhiên đối phó không phải là nuôi cái oán đời đời: họ thua
rồi thì lúc ấy mới lấy lòng từ bi ra để rửa oán chứ không lấy oán trả oán
ngay, họ chỉ ỷ vào sức mạnh không bao giờ giác ngộ được, hơn thế có khi
lại được thể mà lấn át nữa, lấn át để chinh phục những người chung quanh
làm nô lệ.
Thầy Tư à, ý nghĩ như thế không biết có đúng không, nhưng riêng tôi
thì đã thấy kẻ ác không còn làm hại được ai nữa mà đã biết hối hận rồi.
Nhưng tôi buồn không biết bao nhiêu thầy ạ. Nhà cửa tôi tan nát hết, bà con
thân thích của tôi cũng không còn. Chỉ còn lại một mối an ủi nữa là cái lẽ
sống của tôi, ý nghĩa của tôi gói ghém cả vào trong mớ đồ vật cũng mất
luôn và có lẽ mất hẳn, không còn bao giờ thấy ở trần gian nữa.
Cuối năm ngoái, được tin các đồ vật mà tôi tìm kiếm suốt cả mấy năm
trường chôn giấu với nhiều thứ khác trong một cái hầm xây rất kiên cố ở
dãy Trường Sơn, tôi và cháu lặn ngòi ngoi nước ra tìm, chan chứa không
biết bao nhiêu hy vọng. Thì nay được biết đích xác là cả cái hầm ấy đã bị
đào lên, bao nhiêu cổ vật cùng với châu báu kim cương mà quân Nhật cướp
được của nước ta và Tân Gia Ba, Mã Lai, Thái, Lào, Cam Bốt đã bị những
người lạ không biết từ đâu lại khiêng đi hết.
Của đời người thế... Thầy Tư à, muôn chung nghìn thứ ở đời, đến lúc
trời mà thu lại cũng là không, phải thế không thầy? Tiếc nuối cái đã qua đi
