không làm sao bỏ qua được cái khung cảnh của cái thành phố mà anh đang
thơ thẩn chung quanh đây đang thay đổi rất nhiều so với thời gian anh đến
đây lần đầu tiên cách đây bốn mươi năm. Suốt tám mươi năm mà người
Pháp có mặt tại nơi này, cho đến khi trận thế chiến thứ hai chấm dứt, thì ba
mươi ngàn Pháp kiều đã không còn lưu tâm gì đến cái thành phố này cho
lắm, vì lúc nào họ cũng phải canh cánh lo âu, họ lo sợ có thể bị giết bằng
lựu đạn, bằng bom đặc công mà địch quân có thể ném vào các hàng quán
trong lúc họ nhâm nhi các thức ăn của mình, lo âu trước sự bành trướng của
các phong trào chống Pháp mà Việt Minh là một mối quan tâm hàng đầu
cho đời sống hàng ngày của họ tại thành phố này. Rồi sự thất thủ của Điện
Biên Phủ lại càng làm thay đổi thêm nhiều nữa.
Hiện có hơn mười ngàn Pháp kiều đã rời khỏi đây. Tại khách sạn
Continental Palace, chủ nhân đã không còn ân cần chào đón thực khách với
vẻ trịnh trọng, diêm dúa như ngày trước nữa, trái lại Joseph thấy ông ta
trầm tư với vẻ mặt đầy lo lắng cúi mình sát bên người thủ quỹ. Anh cũng
thấy phòng trà La Pagode, quán cà phê De La Paix nơi mà các cựu thực dân
ưa lui tới, chủ và khách thường lăng xăng líu lo vui vẻ, giờ đây chỉ còn tụ
tập từng nhóm nhỏ xầm xì đầy vẻ khẩn trương, gương mặt người nào cũng
đầy vẻ lo âu. Riêng tại sở mật thám trên đường Catinat, các cánh cửa sổ
được bảo vệ kiên cố lúc nào cũng tấp nập người là người, nhưng khi Joseph
đi ngang qua nơi này thì tại đây vắng lặng khác thường, lác đác một vài
người Pháp hoặc một vài người Việt vội vã ra vào khiến anh nghĩ đến
những hoạt động bí mật mà bao lâu nay cơ quan này đã bỏ công thực hiện
giờ đây đã đến hồi bỏ dở.
Trên gương mặt của bất cứ người Pháp nào mà anh gặp trên đường, ai
cũng nặng vẻ lo âu bất thường, cũng cùng lúc này Joseph lại nhận ra là số
người Mỹ làm việc cho Tòa đại sứ Hoa Kỳ cũng như tại các cơ quan chính
quyền khác bây giờ càng đông đảo hơn, và không như người Pháp, họ có
vẻ ung dung, thư thả, tưởng chừng như qua thái độ của họ, người ta có thể
nhận được sự trái ngược, ở đó những người Hoa Kỳ này cho thấy họ tin
