Mọi khổ vui của con người do số định sẵn. Con người phải chấp nhận số phận
của mình, gặp hoàn cảnh nào cam chịu trong hoàn cảnh ấy. Nếu người gặp cảnh khắc
nghiệt quá, chịu không nổi, họ đâm ra oán trời trách đất. Họ cho rằng trời đất đã chơi
xấu với họ, đày ải họ, xử nghiệt ngã với họ, họ sống trong oán trách hận phiền.
Khổ vui do nghiệp chúng ta gây nên, dù gặp hoàn cảnh nào, chúng ta cũng can
đảm nhận chịu, không than thở oán trách ai. Mọi việc đều tại sự ngu khờ vụng dại của
ta trước kia gây ra. Ta phải vui vẻ nhận chịu, chỉ cần khôn ngoan đừng tiếp tục sự ngu
khờ như trước nữa. Ta làm ta chịu, nhận lấy trọng trách của mình. Không ai để chúng
ta van xin, không ai để chúng ta oán trách. Can đảm nhận lấy trách nhiệm, vui vẻ để trả
mối nợ tiền khiên.
3. Cảm thọ
Số đã định thì chúng ta bất lực, làm sao đổi được số. Nhất là số trời còn ai dám
can thiệp vào. Trời đã định như vậy, chúng ta phải chịu như vậy. Người biết an phận,
không dám trái lòng trời.
Nghiệp thì biến chuyển, bởi vì nghiệp do hành động mà có, khi xưa ta hành
động theo ngu tối nên chiêu cảm quả khổ, nay đổi lại ta hành động theo tâm hồn trong
sáng thì quả khổ cũng suy giảm. Như trước ta xử sự xấu với một người bạn, gây ra sự
buồn phiền hờn giận, nay ta hối cải xử sự tốt với bạn, sự hờn giận trước dần dần suy
giảm. Hành động luôn luôn thay đổi, nghiệp cũng theo đó mà đổi thay. Nói nghiệp
không phải cái cố định cứng ngắc, mà chuyển biến linh động tùy thuộc tâm tư và hành
động con người. Vì thế, nếu trong hiện tại chúng ta cảm thọ cảnh vui hay khổ, biết do
nghiệp lành hay dữ trước kia tạo nên. Nếu hiện nay chúng ta chuyển tâm niệm hành
động thì sự cảm thọ cũng theo đó mà chuyển.
4. Hoán cải
Số mạng đã định thì làm sao đổi được. Cho nên nói số mạng đã định, con người
đành bó tay cúi đầu nhận lãnh, không ai có thể cưỡng được số. Con người hoàn toàn
bất lực dưới mệnh lệnh của đấng tạo hóa đã định sẵn.
Nghiệp do mình tạo, chính mình có quyền thay đổi nghiệp xấu thành nghiệp tốt.
Trước kia mình học nghề trộm cắp, sau này mình học nghề thợ mộc thợ nề. Nghề
nghiệp do sở thích của mình học tập mà thành. Trước mình dại khờ thích việc làm
không hay, sau mình nhận thức được đổi thành nghề tốt. Nghề nghiệp đổi thay tùy
theo tâm tỉnh giác của mình, đổi sang nghề nghiệp mới thì nghề nghiệp cũ từ từ phai
nhạt. Vì thế, nói nghiệp là sửa đổi, cố gắng tích cực chớ không có nghĩa cam chịu đầu
hàng. Tuy nhiên, có thiểu số người học Phật mà thiếu nghị lực, không có ý chí, họ
không vượt qua được những trở ngại của nghiệp cũ, đành cam bó tay đầu hàng rồi đổ
thừa tại nghiệp của tôi. Như đồng thời ghiền rượu, đồng biết rõ tai hại của rượu, cùng
hứa bỏ rượu, song anh A thì bỏ rượu được, anh B lại bỏ không được. Vì anh A đủ nghị
lực giàu ý chí, khi quyết định bỏ là can đảm bỏ, nên thắng trận. Anh B thì không có ý
chí, thiếu nghị lực, tuy cũng muốn bỏ rượu mà khi bị cơn ghiền hành hạ không kham
chịu, đành thua trận.
Nghiệp chuyển được, song đòi hỏi giàu ý chí, đủ nghị lực.
5. Định chế
Nói số mạng là do một đấng quyền lực tối cao, qui định hết mọi sanh hoạt của
chúng sanh trên thế gian này. Chấp nhận số mạng là con người thừa nhận và cam đặt
