hình tư?ng vố có trong nhữg câu nói ấ, nhữg hình tư?ng này mặ dù phầ lớ đ?ợ vậ
dụg rấ ý nhị nhưg rút cuộ vẫ không tránh khỏ trùng lặ; xen vào đ là mộ bứ tranh
nào đ hế sứ bình dịtrong đ?i sốg hàng ngày hoặ mộ câu chuyệ kểvềsốphậ củ
chính ông ta và vềmộ vài cả xúc hế sứ nhỏnhặ củ ông ta. Tấ cảnhữg đề đ, dù là
đng chỗhay không đng chỗ ông ta đ?u lôi theo lên giảg đi; cách đy không lâu,
trong hai lầ giảg đ?o, ông ta đ hiế cho nhữg thính giảsùng đ?o củ mình câu chuyệ
vềcuộ hành trình củ mình tớ Vuyế-tem-béc và Thụ Sĩ trong nhữg lầ giảg đ?o đ,
ông ta đ nói đ?n bố cuộ tranh luậ củ ông ta vớ Pau-lút ở Hai-đn-béc và vớ Stơrau-
xơởTuy-bin-ghen, nhưg thự ra thì hoàn toàn khác vớ đề mà Stơrau-xơnói
vềchuyệ này trong mộ bứ thư Nhữg lờ ngâm nga củ ông ta nhiề đạ rấ hay, và
nhữg cửchỉmạh mẽ có sứ thuyế phụ củ ông ta thư?ng rấ là đng chỗ nhưg cũg có
khi quá kiể cách và vô vị Khi đ, ông ta lồg lộ trên giảg đi, nghiêng ngư?i hế phía
bên này đ?n phía bên kia, tay đ?m trên giảg đi, chân dậ như móng ngự chiế, lạ
còn gầ thét đ?n nỗ kính rung lên và ngư?i qua đ?ờg phả nhả sang mộ bên vì hoảg
sợ Lúc đ, ngư?i nghe cũg bắ đ?u nứ nở trư?c tiên là các cô gái trẻkhóc, tiế đ?n thì
nổ lên cái giọg the thé đ?t ruộ đ?t gan củ các bà già, và cái bả hợ xư?ng lộ xộ này
kế thúc bằg nhữg tiếg rên rỉcủ nhữg phầ tứkiề thành say mèm mà nhữg lờ lẽcủ
ông ta có thểlàm cho họthấ tậ tủ xư?ng, nế nhưhọcòn có tủ trong xư?ng; và xuyên
qua tiếg gào rốg này, cái giọg nói hùng tráng củ Crum-ma-khơlạ vang lên; trư?c
toàn thểngư?i nghe, ông ta tung ra vô sốnhữg lờ nguyề rủ lên án nhữg kẻcó tộ lỗ
hoặ miêu tảnhữg cảh tư?ng ma quái.
Còn cái họ thuyế củ ông ta nữ kia! Thậ là không thểnào hiể nổ, con ngư?i
làm sao có thểtin đ?ợ nhữg chuyệ hoàn toàn trái ngư?c vớ lý tính và kinh thánh.
Thếnhưg Crum-ma-khơđ đ? xuấ nghiề ngẫ và củg cốcái thuyế củ ông ta trong
tấ cảnhữg kế luậ mộ cách sắ sả đ?n nỗ ngư?i ta không thểnào bác bẻđ?ợ, nế
nhưngư?i ta thừ nhậ nề tảg củ nó, cụthểlà thừ nhậ rằg con ngư?i không thểtựmình
mong muố hạh phúc và lạ càng không thểtạ ra hạh phúc. Vì thếphả có việ ban
năg lự đ từbên ngoài, và vì đ?n ngay cảcái năg lự mong muố hạh phúc con ngư?i
cũg không có, cho nên thư?ng đ? phả ban năg lự ấ cho con ngư?i. Ý chí tựdo củ
thư?ng đ? ban nó cho con ngư?i mộ cách tùy tiệ, đề đ cũg là dự theo kinh thánh,
ít ra nhìn bềngoài là như vậ. - Toàn bộhọ thuyế ấ đ?ợ xây dựg trên luậ đán nhả
nhí đ; mộ sốrấ ít ngư?i đ?ợ lự chọ, nolentes volontes
11*
- dù họmuố hay không
muố
*
, thì sốg sung sư?ng, còn nhữg ngư?i khác thì phả bịkế án muôn đ?i: “uôn
