Dựđ?nh thự hiệ nguyên tắ củ chủnghĩ chính thốg vớ toàn bộhậ quảđ? ra
từnguyên tắ đ, quố vư?ng Phổkhông chỉđ theo trư?ng phái lịh sửpháp quyề, mà
thậ chí còn đ xa hơ nó và hầ nhưđ tớ sựphụ hưg theo tinh thầ củ Ha-lơ
143
. Muố
thự hiệ nhà nư?c Cơ Đ?c giáo, trư?c hế, ông ta phả làm cho cái nhà nư?c duy lý,
quan liêu, hầ nhưđ trởthành vô thầ, thấ nhuầ nhữg tưtư?ng CơĐ?c giáo, phả đ?
cao việ cúng lễ khích lệngư?i ta bằg mọ cách tuân thủviệ cúng lễ Và ông ta đ
không quên làm nhưvậ. Thuộ vềđề này có: nhữg biệ pháp đ?ợ áp dụg nhằ mụ đch
làm cho tấ cảmọ ngư?i nói chung và các viên chứ nói riêng càng thêm chă đ lễ
việ làm cho ngư?i ta tuân thủngày chủnhậ mộ cách nghiêm ngặ hơ; luậ ly hôn đ?
ợ dựthả khắ nghiệ hơ, việ thanh lọ (đ bắ đ?u mộ phầ) các việ thầ họ, việ coi trọg
lòng tin hơ sựhiể biế trong các kỳsát hạh vềthầ họ, việ giao nhiề chứ vụchính thứ
chủyế là cho nhữg ngư?i tin đ?o, và rấ nhiề biệ pháp khác mà ai ai cũg biế. Nhữg
biệ
pháp ấ có thể
là mộ
bằg chứg đ? chứg tỏ rằg
Phri-đích Vin-hem IV lạ cốsứ trự tiế đ?a đ?o CơĐ?c vào nhà nư?c, xác lậ các đ?o
luậ củ nhà nư?c theo nhữg đề ră củ đ?o đ?c kinh thánh. Nhưg đy mớ chỉlà nhữg
biệ pháp đ?u tiên, trự tiế nhấ. Chếđ? nhà nư?c Cơ Đ?c giáo không thểdừg lạ ở đ.
Bư?c tiế theo chính là việ tách nhà thờkhỏ nhà nư?c, mộ bư?c vư?t ra ngoài giớ
hạ củ nhà nư?c Tin lành. Trong nhà nư?c Tin lành, vua là summus episcopus
11*
-
giáo chủtố cao
*
và kế hợ trong con ngư?i củ mình quyề lự tố cao củ nhà thờvà củ
nhà nư?c; mụ đch cuố cùng củ hình thứ nhà nư?c này là sựhợ nhấ nhà nư?c và
nhà thờ nhưHê-ghen nói. Song cái đ?a vịgiáo chủcủ quố vư?ng - cũg nhưtoàn
bộđ?o Tin lành, - là mộ sựnhư?ng bộđ?i vớ nguyên tắ thếtụ. Vì đ?a vịgiáo chủcủ
quố vư?ng thừ nhậ sựcầ thiế phả có ngư?i thủlĩh trông thấ rõ củ nhà thờ cho nên
nó là sựxác nhậ và chứg thự đ?a vịđ?ng đ?u củ giáo hoàng, nhưg, mặ khác, nó
tuyên bốquyề lự trầ tụ, quyề lự thếtụ, tứ quyề lự nhà nư?c là tố cao tuyệ đ?i và bắ
quyề lự nhà thờphả phụ tùng quyề lự nhà nư?c. Đy không phả là xác lậ mộ
sựbình đ?ng nào đ giữ thếtụ và giáo hộ, mà là giáo hộ phả phụ tùng thếtụ. Bở vì
nhà vua đ là nhà vua trư?c khi là summus episcopus, và sau khi đ là summus
episcopus vua chủyế vẫ là vua, mà không đ?ợ ban mộ chứ vịgiáo hộ nào cả Mặ
khác củ vấ đ? là, giờđy quố vư?ng tậ trung toàn bộquyề lự, quyề lự trầ gian và
quyề lự trên trờ, vào trong con ngư?i củ mình, và vớ tưcách là thư?ng đ? củ trầ
gian, ông ta là mộ biể hiệ hoàn thiệ củ nhà nư?c tôn giáo.
