I
Đ?ng dân chủở Anh đng thu đ?ợ nhữg thắg lợ nhanh chóng. Trong khi đ?ng
Vích và đ?ng To-ri, quý tộ tiề tệvà quý tộ thếphiệ tiế hành mộ cuộ tranh cãi suông
buồ tẻvềnhữg câu chuyệ vô vịtạ "Hộ quán tán gẫ quố dân", theo cách nói củ đ?ng
viên đ?ng To-ri Tô-mát Các-lai-lơ hoặ trong cái "nghịviệ có tham vọg đ?i biể cho
công chúng nư?c Anh", nhưphầ tửthuộ phái Hiế chư?ng Phéc-giuýt Ô' Cô-no nói;
trong khi nhà thờquố giáo mang toàn bộảh hư?ng củ mình ra hòng chốg đ? cái tòa
nhà mụ nát củ mình, bằg cách dự vào xu hư?ng giảnhân giảnghĩ củ dân tộ, còn
Đ?ng minh chốg nhữg đ?o luậ vềngũcố thì tung ra hàng tră ngàn [đ?ng p.xt.] vớ
niề hy vọg ngông cuồg là bằg cái giá đ, hàng triệ [đ?ng p.xt.] sẽchạ vào túi củ các
ngài chủxư?ng bông vả sợ, - chính trong lúc đ, chủnghĩ xã hộ bịkhinh thịvà bịnhạ
báng đng tiế lên phía trư?c mộ cách bình tĩh và vữg chắ và dầ dầ thâm nhậ vào
dưluậ xã hộ. Chính trong thờ gian này, mấ nă dư?i ngọ cờcủ bả Hiế chư?ng nhân
dân, mộ đ?ng mớ đng không kểxiế, đ hình thành và đ tiế hành cổđ?ng mạh mẽtớ
mứ là, so vớ đ?ng đ,
ô'c
ô-nen và Đ?ng minh chốg nhữg đ?o luậ vềngũcố chỉlà
nhữg kẻbủ xỉ đng thư?ng. Nhưmọ ngư?i đ?u biế, ở nư?c Anh, các chính đ?ng đ?
ng nhấ vớ các giai cấ và tầg lớ xã hộ; đ?ng To-ri thì đ?ng nhấ vớ tầg lớ quý tộ và
phái hế sứ chính thốg và ngụ thiệ củ nhà thờ
quố giáo Anh; đ?ng Vích
thì gồ nhữg
chủxư?ng, thư?ng
nhân và nhữg tín đ? không theo quố giáo
155
,- xét vềtoàn bộthì bao gồ tầg lớ trên
củ giai cấ tưsả; tầg lớ dư?i củ giai cấ tưsả hợ thành cái gọ là "phái cấ tiế", và cuố
cùng, phong trào Hiế chư?ng thu hút lự lư?ng củ mình trong giớ thợthuyề, trong
nhữg ngư?i vô sả. Chủnghĩ xã hộ không phả là mộ chính đ?ng đng kín, nhưg nói
chung, nó tuyể lự nhữg ngư?i theo nó trong tầg lớ dư?i củ giai cấ tưsả và trong
nhữg ngư?i vô sả. Nhưvậ, ở Anh, ta thấ có mộ sựkiệ tuyệ diệ là, giai cấ nào
giữmộ đ?a vịcàng thấ trong xã hộ, giai cấ nào càng "vô họ", theo nghĩ thông thư?
ng củ từnày, thì giai cấ đ càng tiế bộ càng có tiề đ? to lớ. Nói chung, tình hình ấ
đ?c trưg cho mọ thờ đ?i cách mạg, đề đ đ?c biệ thểhiệ rõ trong cách mạg tôn giáo
mà sả phẩ củ nó là đ?o Cơ Đ?c: "ngư?i cùng khổlà có phúc", "sựkhôn ngoan củ
thếgiớ này đ trởthành sựđên rồ, v.v.. Nhưg, có thểnói rằg chư
bao
giờ
sự
báo
hiệ
củ
bư?c ngoặ vĩ
đ?i lạ đ?ợ
biể hiệ rõ rệ, nổ bậ, nhưở Anh hiệ nay. ỞĐ?c, phong trào
xuấ phát từlớ ngư?i không nhữg có họ, mà thậ chí còn có họ vấ uyên thâm nữ; ở
Anh, ba tră nă gầ đy, nhữg ngư?i có họ (và các họ giảthì còn hơ thếnữ) vẫ làm đi
