Trong bài trư?c chúng tôi đ trình bày nhữg nguyên tắ mà chúng ta cầ dự vào
đ? nhậ xét tình cảh hiệ thờ củ nướ Anh trong lịh sửvă minh, và cũg đ dẫ ra nhữg
tài liệ cầ thiế vềsựphát triể củ dân tộ Anh, vì rằg nhữg tài liệ này cầ cho mụ đch đ,
nhưg lạ ít đư?c biế đ?n trên lụ đ?a; nhưvậ, sau khi đ luậ chứg cho nhữg tiề đ? củ
chúng ta, chúng ta có thểchuyể ngay sang bả thân chủđ? củ chúng ta.
Cho tớ nay, đ?i vớ tấ cảcác dân tộ khác củ châu Âu, tình cảh nư?c Anh hình
nhưđng ganh tị tình cảh đ là như vậ đ?i vớ bấ kỳai không đ xa hơ bềmặ củ sựvậ
và chỉnhìn bằg cặ mắ củ nhà chính trị Nướ Anh là mộ cư?ng quố thếgiớ theo ý
nghĩ là mộ cư?ng quố như thếcó thểtồ tạ trong thờ đ?i hiệ nay, và theo ý nghĩ là tấ
cảmọ cườg quố thếgiớ khác đ tồ tạ trướ đy vềthự chấ đ?u nhưvậ, bở vì các cườg
quố củ A-lếh-xan-đơvà củ Xê-da, cũg nhưcư?ng quố Anh, là mộ hình thứ thốg
trịcủ các dân tộ vă minh đ?i vớ các dân tộ dã man và đ?i vớ các thuộ đ?a. Không
có mộ nướ nào khác trên thếgiớ có thểsánh vớ nư?c Anh vềsứ mạh và sựgiàu có;
sứ mạh ấ lẫ sựgiàu có ấ đ?u không tậ trung vào trong tay mộ kẻđ?c tài nhưởLa
Mã trướ kia, mà thuộ vềmộ bộphậ có họ thứ củ quố gia. Đ mộ tră nă nay, nư?c
Anh không hềbiế sợhãi chếđ? chuyên chế cũg không hềbiế đ?n cuộ đ?u tranh
chốg lạ quyề lự củ vua chúa. Nư?c Anh rõ ràng là nướ tựdo nhấ, tứ là nư?c ít
có sẵ đ? cung cấ cho vô sốnhữg ngành lao đ?ng mớ, hơ nữ lạ đi hỏ nhữg công
nhân trướ đy chưa từg có. Trướ nă 1780, ởAnh, rấ ít vô sả; và tình hình đ tấ yế
phả toát ra từhoàn cảh xã hộ củ đ?t nư?c đ đư?c trình bày trên đy. Công nghiệ đ tậ
trung lao đ?ng vào trong các công xưởg và thành thị sựkế hợ hoạ đ?ng công
nghiệ vớ hoạ đ?ng nông nghiệ đ không thểthự hiệ đư?c nữ, và giai cấ công nhân
mớ phả hoàn toàn trông mong vào lao đ?ng củ mình mà thôi. Đề trướ đy là ngoạ
lệthì nay đ trởthành thông lệvà dầ dầ đ?ợ phổcậ đ?n cảnhân dân lao đ?ng bên
ngoài các thành phố Chếđ? canh tác tiể nông đ bịnhữg tá đề lớ lấ át và bằg cách đ
giai cấ công nhân nông nghiệ mớ đ đ?ợ hình thành. Các thành phốđ tăg dân sốcủ
mình lên gấ ba và bố lầ và hầ như toàn bộsốdân tăg lên này chỉgồ toàn công nhân.
Công việ khai mỏđư?c mởrộg cũg đi hỏ sốlớ công nhân mớ, nhữg ngư?i này cũg
chỉsốg bằg tiề công hàng ngày củ mình mà thôi.
Mặ khác, giai cấ tư sả đ ngoi lên đ?a vịcủ tầg lớ quý tộ thậ sự Trong quá
trình phát triể công nghiệ, các chủxưởg đ làm sinh sôi nẩ nởtưbả củ mình mộ
cách nhanh chóng lạthư?ng; các thươg nhân cũg nhậ đư?c phầ củ mình, và tưbả
do cuộ cách mạg đ tạ nên đ trởthành phươg tiệ giúp cho giai cấ quý tộ Anh chốg
lạ cuộ Cách mạg Pháp.
