BỨC THƯ THỨ HAI
Gửi chủ bút "NORTHERN STAR"
Thưa ngài thân mến!
Trong bức thư thứ nhất, tôi đã mô tả tình hình nước Đức trước và trong thời kỳ cách mạng
Pháp cũng như trong thời kỳ thống trị của Na-pô-lê-ông và nêu rõ người chinh phục vĩ đại bị
đánh đổ như thế nào và bị những đối thủ nào đánh đổ; hôm nay tôi tiếp tục trình bày tình
hình nước Đức đã thay đổi như thế nào sau cuộc "phục hưng vinh quang" đó của nền độc lập
dân tộc.
Cách nhìn của tôi đối với tất cả những sự kiện ấy hoàn toàn trái ngược với ý kiến chung
của mọi người. Nhưng cách nhìn ấy đã được những sự kiện của thời kỳ sau trong lịch sử
nước Đức chứng thực một cách chính xác. Nếu chiến tranh chống Na-pô-lê-ông quả thực là
chiến tranh vì tự do chống chế độ chuyên chế thì nó đã phải đưa đến chỗ tất cả các nước đã bị
Na-pô-lê-ông chinh phục đều tuyên bố nguyên tắc bình đẳng và đều được hưởng hạnh phúc
của bình đẳng sau khi Na-pô-lê-ông bị đánh đổ. Nhưng thực tế hoàn toàn trái ngược. Về phía
nước Anh, chiến tranh là do bọn quý tộc hoảng hốt gây ra được sự ủng hộ của bọn tài phiệt
đã tìm được nguồn lợi nhuận không bao giờ cạn trong những đợt cho vay liên tục và trong
việc tăng quốc trái cũng như trong khả năng xâm nhập thị trường Nam Mỹ để bán tháo hàng
công nghiệp của mình và cướp đoạt những thuộc địa của Pháp, Tây Ban Nha và Hà Lan mà
chúng cho rằng có thể nhét chặt thêm túi tiền của chúng; chúng gắng sức xác lập nền thống
trị không hạn chế của
Anh trên biển
1*
để có khả năng đánh đổ nền thương nghiệp của bất cứ nước nào mà sự cạnh
tranh có thể là trở ngại cho việc làm giàu của chúng; sau hết chúng ra sức bảo vệ quyền lợi
của mình về những khoản lợi nhuận kếch sù thu được trong việc cung cấp cho thị trường
châu Âu chọi lại hệ thống lục địa của Na-pô-lê-ông. Nguyên nhân thực sự của cuộc chiến
tranh lâu dài ấy mà các giai cấp cầm quyền ở Anh thời bấy giờ đã tiến hành là như vậy. Còn
như cái cớ cho rằng cách mạng Pháp đe dọa những nguyên tắc cơ bản của hiến pháp Anh thì
chẳng qua chỉ là nói lên tính hơn hẳn không gì so sánh nổi của "sự sáng tạo hoàn thiện của lý
tính loài người" ấy mà thôi. Về phía Tây Ban Nha, chiến tranh được phát động để bảo vệ
những nguyên tắc của sự nối ngôi chính thống và của chế độ chuyên chế của toà án tôn giáo
