của giai cấp ấy tuỳ thuộc vào những điều may rủi muôn hình muôn vẻ, nếu họ không thể tin
được ở ngày mai, thì vì lý gì, vì lợi lộc gì mà họ phải lo xa, phải sống cuộc đời "đúng đắn" và
hy sinh những thú vui trước mắt cho những thú vui tương lai, cái thú vui mà thực ra đối với
họ chưa có gì đảm bảo trong cái hoàn cảnh thiếu ổn định, luôn luôn bấp bênh ? Đòi hỏi một
giai cấp đã phải chịu đựng tất cả những nỗi thiệt thòi của trật tự xã hội hiện tại và không
được hưởng một chút lợi ích gì của trật tư ấy, đòi hỏi một giai cấp đã bị trật tự xã hội đối xử
một cách thù hằn, phải tôn trọng trật tự ấy, thì thật là thái quá ! Nhưng một khi trật tự xã hội
ấy còn tồn tại, thì giai cấp công nhân không thể tránh được nó, và nếu có một công nhân cá
biệt nào nổi lên chống lại thì chính anh ta sẽ vì vậy mà phải chịu đựng tai hoạ lớn nhất.
Chính vậy, trật tự xã hội đã làm cho công nhân hầu như không thể coi đời sống gia đình.
Trong một gian nhà bẩn thỉu nhớp nháp, thậm chí chưa đáng làm chỗ ngủ, đồ đạc tồi tàn,
thường không che nổi mưa gió, không được sưởi ấm, thiếu không khí và quá đông người ở,
không thể có hạnh phúc gia đình được. Người chồng làm việc cả ngày, người vợ và các con
lớn thường cũng như vậy, tất cả đều làm ở những địa điểm khác nhau, chỉ gặp nhau sáng sớm
và buổi tối, thêm nữa, lại luôn luôn bị rượu chè lôi cuốn - trong hoàn cảnh như vậy, đời sống
gia đình sẽ ra sao ? Nhưng người công nhân lại không thể tách khỏi gia đình, anh ta phải
sống trong gia đình, do đó thường xuyên xảy ra bất hoà và cãi cọ trong nhà gây nên ảnh
hưởng rất đồi bại không những đối với bản thân vợ chồng mà đặc biệt là đối với con cái. Lơ
là mọi bổn phận gia đình, - đặc biệt là những bổn phận đối với con cái, - là một hiện tượng
rất phổ biến trong công nhân Anh và chủ yếu là do chế độ xã hội hiện hành gây ra. Ấy thế mà
người ta lại còn muốn rằng những đứa trẻ không ai dạy dỗ, lớn lên trong cảnh truỵ lạc mà
chính cha mẹ chúng cũng thường rơi vào, về sau này
trở nên những người có đạo đức tốt ! Những yêu cầu mà người tư sản tự mãn đặt ra cho công
nhân quả thật quá ngây thơ !
Biểu hiện rõ rệt nhất, cực đoan nhất của sự coi thường trật tự xã hội là việc phạm tội. Nếu
những nguyên nhân làm bại hoại đạo đức của công nhân, tác động mạnh hơn, tập trung hơn
lúc thường, thì người công nhân ắt sẽ phạm tội ác cũng như nước đun tới 80
0
Rê-ô-muya
chắc chắn sẽ chuyển từ thể lỏng sang thể khí. Do cách đối xử thô bạo làm ngu muội con
người của giai cấp tư sản, người công nhân cũng trở thành một vật không có ý chí của mình
như là nước và tất yếu cũng phải chịu sự chi phối của những quy luật tự nhiên y như vậy tới
một lúc nào đó anh ta sẽ mất mọi tự do hành động. Vì vậy, số tội phạm ở Anh tăng lên đồng
thời với số người vô sản và dân tộc Anh trở thành dân tộc có nhiều tội phạm nhất thế giới.
Qua "những bảng thống kê tội trạng" do Bộ nội vụ công bố hàng năm, ta thấy số tội phạm ở
Anh tăng nhanh một cách không thể tưởng được. Số vụ bắt giam về tội hình riêng ở Anh và
Oen-xơ đã là:
Năm
1805
4605
