"Tuyên chiến với lâu đài, hoà bình cho lều cỏ! - đó là lời kêu gọi áp dụng chính sách khủng bố, nó có thể lại vang
dội một lần nữa ở khắp nước ta. Hãy coi chừng, những người giàu!"
Nhưng chúng ta hãy xem xét tiền đồ của giai cấp tư sản một lần nữa. Trong trường hợp
xấu nhất, dù có bãi bỏ các đạo luật ngũ cốc, - mấy năm nữa tất nhiên sẽ phải bãi bỏ - thì công
nghiệp nước ngoài trước hết là công nghiệp Mỹ cũng vẫn có thể cạnh tranh được với công
nghiệp Anh. Hiện nay công nghiệp của Đức đang phát triển mạnh và công nghiệp của Mỹ đã
tiến bước khổng lồ. Nước Mỹ với nguồn tài nguyên vô tận, với trữ lượng than và sắt rất lớn,
với nguồn sức nước vô cùng phong phú và các con sông thuận tiện cho tàu bè đi lại, đặc biệt
là với những người dân quả quyết và hoạt động, so với họ thì người Anh chỉ là những người
phớt đời đang ngủ; trong thời gian chưa tới mười năm nước Mỹ đã xây dựng được một nền
công nghiệp hiện nay đã cạnh tranh được với Anh về mặt hàng vải bông đơn giản (sản phẩm
chủ yếu của công nghiệp Anh), đã hất cẳng người Anh ra khỏi thị trường Bắc Mỹ và Nam
Mỹ, còn ở Trung Quốc thì cũng bán hàng ngang với nước Anh rồi. Tình hình các ngành công
nghiệp khác cũng như vậy. Nếu có một nước có khả năng chiếm độc quyền công nghiệp vào
tay mình thì đó chính là nước Mỹ.- Nếu công nghiệp Anh bị đánh bại như vậy, - nếu điều
kiện xã hội hiện tại không thay đổi thì tất nhiên sẽ như thế trong vòng 20 năm sắp tới, - thì
đại đa số giai cấp vô sản sẽ mãi mãi thành "người thừa" và họ chỉ có hai con đường: hoặc
chết đói, hoặc làm cách mạng. Giai cấp tư sản Anh có thấy được tiền đồ ấy không? Ngược
hẳn lại, nhà kinh tế học yêu mến nhất của họ là Mắc-Cu-lốc đã từ thư phòng của mình, dạy
họ rằng không nên nghĩ đến một nước non trẻ, thậm chí còn chưa đủ nhân khẩu như nước
Mỹ, mà có thể chuyên làm công nghiệp một cách thắng lợi được, nhất là lại có thể cạnh tranh
nổi với nước công nghiệp già đời như nước Anh. Nếu người Mỹ muốn thử làm như vậy là họ
điên, vì nhất định họ sẽ lỗ vốn. Tốt nhất
là họ cứ chuyên về nông nghiệp, chừng nào ruộng đất của họ đã trồng trọt hết thì có lẽ bấy
giờ họ sẽ có thể làm công nghiệp một cách thuận lợi. - Nhà kinh tế học thông minh tuyệt vời
ấy nói thế, và cả giai cấp tư sản phụ họa theo ông ta trong khi người Mỹ cứ cướp hết thị
trường này đến thị trường khác và trong khi một tay đầu cơ người Mỹ mới cách đây không
lâu đã cả gan chở một chuyến hàng Mỹ sang tận nước Anh và đã bán rất chạy cho người Anh
mua để xuất khẩu một lần nữa!
Nhưng giả sử người Mỹ cứ giữ vững được độc quyền công nghiệp, giả sử số công xưởng
của họ cứ tăng thêm mãi, thì kết quả sẽ ra sao? Khủng hoảng thương nghiệp sẽ cứ tiếp diễn
và sẽ ngày càng gay gắt hơn, khủng khiếp hơn theo mức độ phát triển của công nghiệp và
tăng thêm nhân số giai cấp vô sản. Theo với sự phá sản liên tục của giai cấp tiểu tư sản, theo
với sự tập trung tư sản triển khai trên quy mô đồ sộ vào tay một số ít người, giai cấp vô sản
sẽ tăng thêm theo cấp số nhân và sẽ nhanh chóng bao gồm cả dân tộc, trừ một số ít nhà triệu
