Do Ph. Ăng-ghen viết ngày 2 tháng Hai 1844
Đã đăng trên tờ "The New Moral World" số 37, ngày 8
tháng Ba 1845
In theo bản đăng trên báo Nguyên văn
là tiếng Anh
III
Anh thân mến!
Thời gian vừa qua, vì một nguyên nhân nào đó, tôi không thể viết thư cho anh về tình hình
nước Đức được; bây giờ tôi lại tiếp tục báo tin với niềm hy vọng rằng những tin tức đó sẽ
gây được hứng thú cho bạn đọc của anh và sẽ tránh được những gián đoạn dài như trước đây.
Tôi phấn khởi báo tin cho anh biết rằng chúng tôi đã đạt được một bước tiến triển cũng
nhanh chóng và quyết định như khi gửi thư trước cho anh. Từ khi gửi thư trước cho anh đến
nay, chính phủ Phổ đã coi việc tiếp tục ủng hộ "Hội liên hiệp cải thiện tình cảnh của các giai
cấp lao động" là điều nguy hiểm. Nó phát hiện rằng ở khắp mọi nơi, các hội liên hiệp này đều
bị tiêm nhiễm một cái gì na ná như chủ nghĩa cộng sản, cho nên nó đã làm tất cả mọi cách
thuộc thẩm quyền của nó để đàn áp hoặc ít ra là để ngăn cản bước tiến của các hội ấy. Mặt
khác, phần lớn thành viên của các hội ấy đều là tư sản, họ đâm bí khi bàn đến các bước mà
họ có thể dùng để cải thiện tình cảnh của người lao động. Tất cả những biện pháp do họ đưa
ra - quỹ tiết kiệm, tiền thưởng và tặng phẩm cho các công nhân ưu tú, vân vân - đều bị những
người cộng sản chứng minh ngay là vô ích và công khai chế giễu. Như vậy là mưu toan của
giai cấp tư sản hòng lừa gạt giai cấp công nhân bằng sự giả đạo đức và lòng nhân ái giả tạo
đều hoàn toàn vô hiệu, trong khi đó lại tạo ra cho chúng tôi một khả năng hiếm có ở một
nước có chế độ thống trị cảnh sát kiểu gia trưởng, và kết quả là chính phủ và các nhà tư bản
thì rối rắm còn chúng tôi thì được lợi.
Nhưng không phải chỉ có những cuộc hội họp đó được sử dụng để tuyên truyền chủ nghĩa
cộng sản: ở En-bơ-phen-đơ, trung tâm của khu công nghiệp sông Ranh thuộc Phổ, đã có
những cuộc hội họp thực sự cộng sản chủ nghĩa. Những người cộng sản ở thành phố này
được một số nhân vật có danh tiếng nhất mời đến cùng thảo luận những nguyên tắc cộng sản
chủ nghĩa. Cuộc họp đầu tiên được triệu tập vào tháng Hai và mang nhiều tính chất cá nhân.
Cuộc họp này có chừng 40 đến 50 người dự, trong đó có viện trưởng Viện kiểm sát khu và
nhiều nhân viên khác của toà án cũng như đại biểu của hầu hết các hãng công thương nghiệp
lớn. Tiến sĩ Hét-xơ mà tôi đã nhắc đến tên nhiều lần trên các cột báo của anh, đã khai mạc
