- Ejov có lẽ là cán bộ xuất sắc nhất mà ba từng gặp (mà ông thì đã gặp
khá nhiều - tôi nghĩ. Là một cán bộ hiếm có ở chỗ đã giao cho anh ta việc
gì, thì có thể không cần phải kiểm tra. Cứ yên tâm, đã giao nhiệm vụ là anh
ấy chắc chắn sẽ hoàn thành không cần phải nhắc. Song anh ấy chỉ có một
nhược điểm, do vậy mà vẫn cần phải kiểm tra.
- Tức là anh ấy vẫn sẽ làm cái gì đấy không đúng với nhiệm vụ được
giao?
- Không phải, anh ấy sẽ làm mọi thứ đúng như yêu cầu. Chỉ có điều anh
ấy sẽ không dừng lại ở đó. Trong bất cứ công việc gì cũng có cái giới hạn
của nó, cần phải biết dừng. Ejov không dừng lại bao giờ. . .
- Cả hai ông bà Moskvin đều bị bắt. - Razgon kể tiếp - Khi vợ chồng tôi
đến phòng tiếp khách của Cơ quan dân ủy Nội vụ hỏi, thì được trả lời: "10
năm cải tạo xa, không được phép viết thư". Lúc đó chúng tôi không biết
rằng như thế tức là bị xử bắn. Chúng tôi cứ tưởng rằng đấy là những trại cải
tạo nằm ở xa, khác với các nhà tù thường, dành cho các cán bộ cao cấp.
Chúng tôi thật chẳng hiểu gì.
Moskvin bị xử bắn năm 1937. Còn vợ ông - bà Sofia Alexandrovna, thì
Razgon đinh ninh rằng đã chết trong tù ở Mordovia, nơi giam giữ vợ của
các tù chính trị.
Trong hồ sơ của Cơ quan dân ủy Nội vụ, lệnh bắt bà được ban hành ngay
trong tờ lệnh bắt ông. Bên dưới có chữ ký của Chánh công tố Vyshinsky:
"Đồng ý", và ý kiến của Dân ủy nội vụ Ejov: "Thi hành lệnh bắt", và ghi
thêm: "Cả vợ nữa".
Trong hồ sơ về Sofia Alexandrovna, Razgon tìm thấy hai biên bản: một
biên bản, trong đó bị cáo không thú nhận gì cả, còn biên bản thứ hai sau đó
ba tháng, trong đó bà nhận lỗi về tất cả mọi việc, từ việc bà biết về những
việc làm tội lỗi của Moskvin đến việc bà mưu toan đầu độc Ejov (?)...
Tại sao Ejov lại nhẫn tâm xử bắn một người phụ nữ đã đối xử tốt với ông
ta như thế? Đó cũng là một điều bí ẩn của một tâm hồn lạ lùng, sâu kín.
Các nhà viết tiểu sử Ejov là B.Brukhanov và E.Shoskov đã tìm được
nhiều tư liệu về Ejov, tuy vậy trong lý lịch của một người nắm rất vững lý
lịch của người khác vẫn còn nhiều vùng tối. Chẳng hạn, người ta không
