ĐÁNH GIÁ
Erikson được thừa nhận đã có đóng góp quan trọng cho sự nghiệp phát
triển của học thuyết tâm lý xã hội chi tiết. Ngoài ra, luận điểm về cá tính,
khái niệm về biến động cá tính, và cả sự nhìn nhận lý thú của ông về bản
chất con người mà học thuyết này dựa vào, cũng nhận được sự đồng tình và
tán dương. Hơn nữa, Erikson phải được ghi công về sự sáng tạo ra những
tiêu chuẩn cho ngành lịch sử tâm lý.
Mặt khác, khi nhận định về các nghiên cứu của Erikson, chúng tôi căn cứ
trên những nền tảng kinh nghiệm tối thiểu. Các nghiên cứu khoa học đích
thực hiếm khi hỗ trợ cho sự quan sát về con người rất tỉ mỉ của Erikson. Dù
những đột biến ông miêu tả là sự quan sát chúng và là tiến trình được tiến
hành theo từng giai đoạn, nhưng nhiều nhà tâm lý học công nhận đó là
những lý giải chính xác về hành vi con người. Dường như không có học
thuyết nào tồn tại một cách mơ hồ mà không có giá trị thực nghiệm. Những
đột biến đó cũng cho thấy Erikson rất lạc quan về bản chất con người trong
khi Freud rất bi quan về vấn đề đó. Giống như các nhà phân tích xã hội,
ông không có cống hiến gì nhiều ngoài việc mở rộng học thuyết Freud. Và
phương pháp tiếp cận của Erikson không nhìn nhận tích cực về bản chất
con người, nhưng công bằng mà nói những khía cạnh tiêu cực đó là lại là
phần trung tâm của học thuyết. Những đột biến và xung đột cốt yếu cho
tiến trình phát triển là tâm điểm trong học thuyết, và Erikson xem sự lo
ngại về những xung đột đó là nguồn gốc phát triển của những thế mạnh tâm
lý.
Dù đánh giá thế nào về những ưu điểm và khuyết điểm liên quan đến
công trình nghiên cứu của Erikson, mọi người đều phải thừa nhận ông là
một trong những triết gia nghiên cứu về nhân cách con người của cuối thế
kỷ XX và là người đi đầu trong nền phân tích tâm lý hiện đại.
