HỌC THUYẾT
Khi đã nắm được các thành tố của học thuyết, giờ đây chúng ta có thể
miêu tả tóm tắt học thuyết. Một học thuyết lý tưởng gồm một số định đề
tổng quát tương đối, mỗi định đề trình bày những mối quan hệ chức năng
của một vài biến và liên quan đến một hay nhiều ý niệm của học thuyết.
Mỗi ý niệm, cũng như mỗi thuật ngữ trọng yếu của học thuyết, được định
nghĩa bằng việc tham khảo các thuật ngữ khác trong học thuyết. Ngoại trừ
các thuật ngữ khởi thủy (dù một ít), định nghĩa bằng việc tham khảo các
thuật ngữ hoặc những quan sát ngoài học thuyết. Những ý niệm đa dạng,
những thuật ngữ và những mệnh đề trong học thuyết chuẩn mực được liên
hệ với nhau bằng cú pháp của học thuyết. Từ việc áp dụng nguyên tắc cú
pháp, chúng ta có thể đưa ra được những giả thuyết về các mối quan hệ
thực nghiệm có tính đặc thù từ những định đề của học thuyết. Nếu những
giả thuyết bám chặt ngôn ngữ dữ liệu theo ngữ nghĩa và ý niệm được định
nghĩa theo thao tác, thì những định nghĩa tạm thời khác nhau có thể được
tạo ra để sử dụng cho một cơ sở có tính khám phá. Tùy thuộc vào kết quả
những cuộc điều tra nghiên cứu thực nghiệm, học thuyết có thể được khai
triển thông qua sự hình thành những định đề mới, hoặc từ sự suy luận
những mệnh đề mới, hoặc cả hai; hoặc những mệnh đề hiện hữu, những giả
thuyết, hoặc cú pháp của học thuyết có thể được thay đổi để hợp nhất
những quan sát thực nghiệm mới trong phạm vi khuôn khổ nhất quán hợp
lý. Thông qua sự suy luận và kiểm tra những giả thuyết, học thuyết có thể
dẫn đến những quan sát thực nghiệm mới. Từ đó, giúp ích cho việc mở
rộng các kiến thức khoa học.
Đáng tiếc là nhiều học thuyết – gồm cả những học thuyết nhân cách –
không có sự thích ứng chặt chẽ với cấu trúc được phác họa trên đây. Những
ý niệm thường không được định nghĩa, hoặc không có khả năng định nghĩa
dễ dàng dưới dạng những thao tác. Những định nghĩa theo từng chữ một
của các ý niệm và những thuật ngữ khác trong học thuyết có khi thì mơ hồ,
không chắc chắn và thậm chí không tồn tại. Những quy tắc có liên quan thì
không cụ thể, không có sức thuyết phục hoặc quá chung chung ít mang lại
