CÁC ĐIỂM CHÍNH CỦA HỌC THUYẾT VĨ ĐẠI
Chúng ta đã thấy sự phát triển trong thế kỷ XX được Maslow (1954) gọi
là ba lực lượng vĩ đại trong tâm lý học nhân cách. Lực lượng thứ nhất là lực
lượng của học thuyết động lự tâm lý bắt đầu dưới hình thức học thuyết
phân tâm học của Freud. Trường phái tư tưởng sâu sắc này đã thu hút được
trí tưởng tượng và các mối quan tâm về học thuyết của nhiều bác sĩ tâm
thần học, các nhà tâm lý học và chắc chắn vẫn còn là một trong nhiều lực
lượng chủ yếu trong tâm lý học hiện đại. Dù được thay đổi một chút dưới
hình thức hiện đại, nhưng học thuyết cổ điển của Freud xem con người có ý
thức chỉ là bộ lông bị các làn gió vô thức và môi trường vùi dập. Không thể
đối phó được, mọi người tự bảo vệ mình bằng cách dồn nén những lo lắng
có ý thức của mình vào trong vực thẳm đen tối của vô thức. Sự bảo vệ này
chỉ thổi bùng những ngọn lửa bên dưới cái vạc đang sôi sùng sục những sự
hối thúc phi hiện thực và chống xã hội và những nỗi lo lắng tìm cách đi vào
ý thức. Kết quả toàn bộ là các nhân cách xung đột trong hoàn cảnh tốt nhất,
phần lớn vô thức và tất cả nhân cách cũng thường lo âu, nhiễu tâm.
Quan điểm phản đối phân tâm học thì lan tràn, hai lực lượng đối trọng
lớn phát sinh. Lực lượng thứ nhất bắt đầu bằng Watson và tiếp tục trong các
tác phẩm của các triết gia như Skinner, Dollard – Miller, Bandura. Đại khái
được xem là những phương thức nghiên cứu hành vi, các học thuyết này
gần như trở nên đa dạng như những học thuyết trong phong trào động lực
tâm lý. Dù về cơ bản, các phương thức nghiên cứu hành vi chỉ là phương
thức nghiên cứu khoa học, khách quan về hành vi con người, cho phép mọi
người hiểu nó. Kết quả của sự định hướng siêu học thuyết này là tập hợp
các học thuyết gồm tương đối ít các ý tưởng hình thành và các định đề.
Điều đó ngay lập tức được ca ngợi về tính chính xác mang tính khoa học
của nó và bị chỉ trích là giản dị thái quá.
Lực lượng thứ hai bao gồm các nhà tâm lý học – những nhà nghiên cứu
khoa học nhân văn và những nhà hiện tượng học – thấy được nhu cầu cấp
bách khi đưa khái niệm về đánh giá cá nhân làm trung tâm trong việc quyết
định hành vi. Chỉ bằng cách chứng minh bản thân là một khía cạnh quan
