81. LÝ THUYẾT THỊ TRƯỜNG HIỆU QUẢ
Các sinh viên ngành tài chính đều biết những mô hình như Mô hình định
giá tài sản tài chính (CAPM) hay thuyết định giá theo chênh lệch (APT) -
Các mô hình này đưa ra cấu trúc của giá cổ phiếu dựa trên các yếu tố khác
nhau. Thực tế, những người trong ngành quan tâm nhiều hơn đến tốc độ
biến động của giá cổ phiếu khi có thay đổi trong các yếu tố liên quan. Để
hiểu những quá trình thay đổi như vậy, chúng ta cần nắm rõ khái niệm thị
trường tài chính hiệu quả.
Một thị trường tài chính được xem là hiệu quả khi giá hiện tại của chứng
khoán phản ánh đầy đủ những thông tin về các yếu tố như thực trạng nền
kinh tế quốc gia và quốc tế, số liệu về kết quả hoạt động của các công ty có
cổ phiếu giao dịch trên thị trường. Những yếu tố này thay đổi sẽ làm cho
giá trị thực của chứng khoán thay đổi. Do đó, giá cả biến động tùy theo tốc
độ phản ứng của thị trường trước những thông tin mới.
Eugene Fama là nhà tiên phong trong lĩnh vực này đã mô tả thị trường
hiệu quả theo dạng yếu, dạng vừa và dạng mạnh. Thử xem trường hợp công
ty Bibica (Mã số cổ phiếu trên thị trường là BBC). Công ty này đang thua
lỗ và giá cổ phiếu của họ đang giảm. Theo giả thuyết của Fama, trong một
thị trường hiệu quả dạng yếu, giá hiện hành của cổ phiếu phản ánh đầy đủ
những thông tin về giá trong quá khứ. Do đó, giá cổ phiếu của Bibica đã
không giảm ngay lập lức khi những thua lỗ tài chính được công bố. Theo
dạng hiệu quả thứ hai của thị trường, giá hiện hành phản ánh tất cả những
thông tin được công bố, như thông tin từ báo cáo tài chính và trên các
phương tiện truyền thông, thì giá cổ phiếu BBC sẽ giảm khi những tin xấu
được công khai. Trong một thị trường hiệu quả dạng mạnh, giá hiện hành
phản ánh toàn bộ những thông tin công khai lẫn thông tin nội bộ. Trong
điều kiện như vậy, giá cổ phiếu BBC hẳn đã giảm trong quá trình công ty bị
thua lỗ, bất kể thông tin về sự thua lỗ này đã được công bố hay không.
(Saigon Times Daily ngày 21-7-2003)
