MỤC 6
CẢI CÁCH TƯ TƯỞNG, VĂN HÓA,
GIÁO DỤC
T
rong toàn bộ công cuộc cải cách của Hồ Quý Ly có thể nói văn
hóa, tư tưởng, giáo dục là lĩnh vực mang tinh thần cách tân nổi bật
nhất mà ít đụng chạm đến quyền lợi riêng tư của các tầng lớp xã hội
đương thời. Về văn hóa - tư tưởng, phương hướng cải cách của Hồ
Quý Ly thể hiện tinh thần phát huy văn hóa dân tộc, đề cao chữ quốc
ngữ (chữ Nôm), đồng thời bài bác tư tưởng của các thánh hiền Trung
Quốc mà gần như toàn thể giới nho sĩ lúc bấy giờ vẫn coi là bất khả
xâm phạm. Về giáo dục, nội dung cải cách thể hiện tinh thần yêu
nước, tính đại chúng và gắn bó với cuộc sống xã hội...
I. CẢI CÁCH TƯ TƯỞNG - VĂN HÓA
1. Soạn sách “Minh đạo” nhận định lại về Nho giáo
Tháng 12 năm Nhâm Thân (1392), Quý Ly soạn sách Minh đạo
nghĩa là “làm sáng tỏ đạo (Nho)”
. Sách gồm 14 thiên, đại lược nhận
định rằng “Chu Công là Tiên thánh, Khổng Tử là Tiên sư”
; khi sắp
xếp ngôi thứ thờ ở Văn miếu thì “đặt bài vị Chu Công ngồi giữa, mặt
hướng Nam; bài vị của Khổng Tử ngồi bên, mặt hướng Tây”
. Như
vậy, ở đây Quý Ly đã hạ thấp vai trò của Khổng Tử, đề cao Chu
Công... Đồng thời ông nêu trong sách Luận Ngữ có 4 chỗ đáng lấy
làm ngờ, như sau:
